Rolexencyclopedie

Afb.: Rolex chronograaf ref 3055

Enzo Ferrari is een race auto legende en in veel opzichten creëerde hij een bedrijf dat heel erg lijkt op Rolex.
Enzo droeg en vertrouwde op een Rolex om de tijd van zijn leven bij te houden gedurende minimaal veertig jaar. Op onderstaande foto staat de jonge Enzo achter het stuur van een A.L.F.A. 40/60HP in 1920.

1952 Indianapolis 500 (Ferrari’s eerste USA race)

Op onderstaande foto staan Enzo en zijn top coureur Alberto Ascari in Maranello (I), bezig met de voorbereiding op de Indianapolis 500 race die aanstaande was. Enzo staat rechts op de foto, met zijn Rolex chronograaf ref 3055 om zijn pols. In het midden staat Alberto Ascari en links ing. Dacco

Onderstaande foto’s zijn fascinerend gezien de context waarin ze genomen zijn. Toen deze gemaakt werden waren Enzo en zijn nummer 1 coureur bezig met het schrijven van Formule 1 geschiedenis en het was de eerste keer dat Ferrari duidelijk op de kaart werd gezet.

In de foto boven en deze hieronder zien we Ascari en het Ferrari N.A.R.T. (North American Racing Team) bij de Indianapolis 500 in 1952. Het 1952 N.A.R.T. was het bezit van Luigi Chinetti, de officiële distributeur van Ferrari in de USA.
Het is interessant om te zien dat de Ferrari badge op beide foto’s te zien is maar zonder het ‘prancing horse’ er op. Dit kwam doordat de eerste deelname aan de Indianapolis 500 voor Ferrari onofficieel was. Toen Ferrari eenmaal goed op weg was verscheen het steigerende paard weer op de badges.

Ascari kreeg gedurende de Indianapolis 500 in 1952 te maken met mechanische problemen en kwam niet verder dan ronde 13. De deelname van Ferrari aan deze race was de eerste keer dat ze raceden in de USA en, hoewel ze de finish niet gehaald hadden, was dit een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van Ferrari.

Op onderstaande foto staat Ascari in een Ferrari F2 tijdens de Belgische Grand Prix.

Ascari tijdens de Britse Grand Prix in de Ferrari F2.

De Rolex chronograaf ref 3055 van Enzo Ferrari was de kleinste chronograaf ooit gemaakt, met een diameter van slechts 30 mm.

Op onderstaande foto’s is de ref 3055 te zien. Tegenwoordig heeft Piero Ferrari, de zoon van Enzo, het horloge in zijn bezit.

De Rolex chronograaf ref 3055 is een uitermate zeldzaam horloge waar slechts 20 exemplaren van gemaakt zijn.

Afb.: Enzo Ferrari met zijn ref 3055 naast de auto van Phil Hill

Ref 3055 is een voor mannen gemaakt polshorloge met een chronograaf met vierkante drukker, register en pulsometer. De uit 18 krt goud gemaakte kast bestaat uit drie delen, solide, gepolijst, trapsgewijze buitenste ring en concave lugs. Bij de versie met zwarte wijzerplaat zijn er ‘Epee’ indexen uit rosé goud aangebracht, toegevoegde seconden en 30 minuten registers en een buitenste pulsometer gradatie voor 30 pulsaties. De wijzer zijn van het type ‘Dauphine’ en gemaakt van rosé goud.
Het gebruikte kaliber is een 10 1/2”’, bedekt met rhodium, 17 jewels, lever escapement, mono metalen balans, schokdemper en een zelf compenserende Breguet balansveer. Wijzerplaat, kast en kaliber zijn gesigneerd. De diameter bedraagt 30 mm.

Jaap Bakker

Geëvolueerd uit ref 6238, werd ref 6239 Cosmograph genoemd om de aandacht te vestigen op de ruimtevaart in de jaren 60. De distributie ervan op de wereldmarkt gebeurde in verschillende periodes: in de Europese catalogi verscheen hij voor het eerst in 1964, ook al wordt aangenomen dat hij in 1963 reeds in de USA te verkrijgen was.

Geproduceerd in stainless steel, 14 kt en18 kt goud, had dit model, in tegenstelling tot de 6238, een tachymeter schaal gegraveerd in de omlijsting van de wijzerplaat. Hij verschilde ook door het hebben van een tweekleurige wijzerplaat: zilver met zwarte tellers of zwart met lichte tellers.

Een unieke wijzerplaat, door verzamelaars de Paul Newman (zie artikel: ‘Daytona Cosmograph: de Newman wijzerplaten’) genoemd en eveneens bekendstaand als ‘exotic’ of ‘tropical’, werd later geproduceerd in twee andere versies:

– In twee kleuren met een lichte wijzerplaat en zwarte tellers
– In drie kleuren met een lichte of zwarte wijzerplaat, contrasterende tellers en een chronografische seconden schaal (ring rond de wijzerplaat) met indexen in rood

De Daytona signatuur, later op de wijzerplaat geprint in verschillende grafische stijlen afhankelijk van de periode en de fabrikant van de wijzerplaat, was om Rolex’s historische sponsoring van de fameuze Nascar Stock Car race op Daytona Beach Florida te vieren.

Belangrijkste kenmerken:

– Oyster kast
– ‘push-down’ knoppen
– OYSTER TWINLOCK serie 600 opwindkroon
– gecalibreerde metalen omlijsting
– gewelfd plexiglas
– chromatisch contrast tussen wijzerplaat en tellers
– print op de wijzerplaat:
+ ROLEX COSMOGRAPH
+ DAYTONA (niet altijd aanwezig)
– ongespecificeerde waterdichtheid diepte
– Valjoux uurwerk:
+ kal 72 B (van ± 1963-1965)
+ kal 722 (van ± 1965-1967)
+ kal 722-1 (laatste productie)

Twee varianten van de urenwijzer in de 6239:

In bovenstaande foto’s van een vroege versie van de 6239 vallen op de wijzerplaat de volgende punten op:
– Rolex kroon: metaal, gepositioneerd op 12 uur
– Uur indexen: metaal met facetten aan de uiteinden die de wijzerplaat lichter maken, aangebracht langs de 60th schaal
– Daytona signatuur: hier afwezig (bij de zilveren wijzerplaat: geprint onder de Rolex kroon, in verschillende groottes, geprint in zwart)
– Seconden teller: op de 9 uur positie
– Uren teller: op de 6 uur positie
– Minuten teller: op de 3 uur positie
– Wijzers: in baton stijl van gelamineerd metaal met tritium
– Tritium: aangebracht op de 60th schaal aan de uiteinden van de indexen en de tellers behalve op de 12 uur positie
– Chronograaf seconden wijzer: in gepolijst metaal (overeenkomstig gepolijst metaal bij de zilveren wijzerplaat), geactiveerd door de bovenste start/stop knop
– Omlijsting: in metaal met een gegraveerde tachymeter schaal
– (T) SWISS (T) signatuur: gepositioneerd tussen de uren teller en de 60th schaal, het woord SWISS staat tussen 29 en 31 seconden.

Van de 6239 bestaan twee versies van de wijzerplaat: zilver met zwarte tellers en tekens en zwart met witte of zilveren tellers en tekens, al variëren de tekens van model tot model. Alleen op vroege wijzerplaten is de signatuur COSMOGRAPH geprint, gecentreerd onder de Rolex kroon op 12 uur. Er bestaat een versie waarbij er een lijn geprint is onder de drie centrale letters ‘M-O-G’ van de COSMOGRAPH signatuur waardoor deze versie de bijnaam de ‘UNDERLINED’ heeft gekregen. Bovendien is bij de ‘UNDERLINED’ versie het woord SWISS tweemaal geprint, op de normale plaats (zie boven) maar ook aan de buitenkant van de 60th schaal (niet zichtbaar als de wijzerplaat in de kast geplaatst is). Er zijn echter ook niet ‘UNDERLINED’ modellen de dubbel SWISS:

Hieronder twee varianten van de 6239 kast met drukkers. Er is sprake van een korte en een lange drukker. Bovendien verschillen de tachymeter schalen, respectievelijk 300, 275, 250 en 300, 250, 225.
Op de tachymetrische schaal wordt er tot 120 gemeten met intervallen van 1 eenheid, van 120 tot 150 met intervallen van 2 eenheden en intermediate eenheden bij 225, 250 en 275. De dubbele SWISS print op 6 uur is waarschijnlijk bedoeld om aan te geven dat het oude fluorescerende materiaal Radio vervangen is door Tritium, dit om te voldoen aan de nieuwe regels op dit gebied:

Onderstaande tabel geeft de kenmerken weer van de 6239 en de versies die later gekomen zijn:

Een compilatie van de evolutie van de wijzerplaten vanaf ref 6239:

Verschil in kast, kroon en drukkers tussen de 6239 en de 6241. Rolex paste de kast zodanig aan dat het perfecte ronde profiel wijzigde in een variant die met name bij de kroon convex is zodat deze makkelijker geopend kan worden en de gleuf voor de drukkers kleiner is:

Foto’s van de Valjoux kalibers 72 B en 722 (onder het balanswiel is het type kaliber af te lezen:

Jaap Bakker

De Newman wijzerplaat, de versie die het meest verbonden is met de autoracerij, ontstond in samenwerking met Rolex dat de officiële tijdwaarnemer was op de circuits van Daytona, Florida en Le Mans, Frankrijk.

Op de markt nadat ref 6239 uitkwam in het begin van de 60er jaren en ook wel ‘exotic’ of ‘tropical’ genoemd, werd hij al snel de Paul Newman genoemd door Italiaanse verzamelaars omdat hij door de acteur gedragen werd bij de promotie van de film ‘Winning’ op filmposters voor de Italiaanse markt. In de film droeg de acteur een Rolex maar niet een chronograaf Daytona met ‘exotic’ wijzerplaat. Echter, bij meer dan een gelegenheid was de acteur te zien met Rolex met de wijzerplaat waaraan hij zonder het te weten de naam had gegeven.

Gekarakteriseerd door de 3D vorm gecreëerd door de verschillende niveaus tussen wijzerplaat, tellers en de chronografische seconden ring werd de wijzerplaat op alle hand opwindbare Daytona chronograaf refs gebruikt, met uitzondering van de gouden modellen met ref 6269 en 6270.

De tweekleurige versie ontstond met een licht gekleurde achtergrond, zwarte tellers en een zwarte chronografische seconden ring.
De Daytona signatuur, alleen aanwezig op de modellen met ‘push-down’ knoppen (refs 6239, 6241, 6262 en 6264), was altijd gelokaliseerd boven de uren teller op 6 uur; in rood geprint op de stainless steel modellen en in kleur, contrasterend met de achtergrond van de wijzerplaat, bij de gouden modellen. Op de wijzerplaten bedoeld voor de modellen met ‘screw-down push’ knoppen (refs 6240, 6263 en 6265) ontbrak de Daytona signatuur.

De driekleurige wijzerplaat, alleen voor de stainless steel modellen, was beschikbaar in twee versies met een lichte of een donkere achtergrond, tellers en seconden ring in een contrasterende kleur en de ’60th scale’ in rood. De Daytona signatuur was altijd geprint in rood boven de uren teller op 6 uur.

Hieronder enkele afbeeldingen van de verschillende refs van de Cosmograph Daytona Paul Newman:

Ref 6239:

Ref 6240:

Ref 6241:

Ref 6262:

Ref 6263:

Het is nu interessant te gaan kijken naar, op het oog vaak minieme, kenmerken die tekenend zijn voor de wijzerplaten van de Newman Daytona’s.

De seconden teller op 9 uur, bestaand uit verhoogde concentrische ringen die iets lager liggen dan de wijzerplaat, ligt dichterbij de seconden ring dan de minuten teller op 3 uur. Over het algemeen volgen de gedrukte indexen de verticale rand die ontstaan is door het hoogteverschil teller/wijzerplaat. De horizontale ligger van de ’15’ heeft een meer uitgesproken serif (uitsteeksels aan de uiteinden van een letter of cijfer) dan de ’45’. Met de positie van de uiteinden van de indexen ontstaat een perfecte cirkel waarlangs de armen die de seconden aangeven eindigen.

De kenmerken van de minuten teller op 3 uur zijn vergelijkbaar met bovengenoemde teller. Wat echter opvalt is dat het getal 3 van deze teller verschilt van de andere getallen. Het heeft meer uitgesproken serifs en de onderste curve van de 3 is iets langer dan de bovenste. De uiteinden van de indexen vormen een perfecte cirkel. Interessant om te zien is dat de ‘Mercedes ster’ tussen 10, 20 en 30 bij 10 en 20 stopt bij de getallen terwijl deze bij de 30 eerder ophoudt.

De Rolex signatuur is gecentreerd onder de kroon en hier valt op dat de serifs minder uitgesproken zijn en dat de horizontale ruimtes meer uitgesproken zijn.

In de woorden Rolex en Cosmograph zijn ook verschillen te zien (serif).

De uren teller bestaat uit verhoogde concentrische ringen en ligt iets lager dan de wijzerplaat. Over het algemeen volgen de indexen de verticale wand ontstaan door het hoogteverschil teller/wijzerplaat. De getallen hebben serifs en geaccentueerde horizontale ruimtes, met name de ‘6’ en de ‘9’ met open rondingen. Voor de stainless steel modellen is de Daytona signatuur geprint in rood met het klassieke serif font van de standaard wijzerplaten en bevindt zich boven de ronding van de uren teller.

De uren indexen zijn in glanzend metaal. Ze zijn aangebracht langs de seconden ring. De index bij de uren teller op 6 uur bevindt zich verder van de seconden ring dan deze bij de seconden teller op 9 uur.

De seconden ring ligt lager dan de wijzerplaat, altijd in een contrasterende kleur, en is gemaakt van een korrelig materiaal met opaque finish. Gecentreerd aan de bovenkant onder de kroon op 12 uur.

Het T SWISS T signatuur bevindt zich op 6 uur op de seconden ring, gepositioneerd tussen 29 en 31 seconden. Geprint in een met de ring contrasterende kleur valt op dat de horizontale ligger van de rechter T langer doorloopt naar rechts.
Een interessante variant is deze waarbij T SWISS T geprint is in rood. Aan het einde van de 60er jaren is deze signatuur bij sommige modellen met een kleine deformatie geprint die de bijnaam ‘sing a song’ kreeg. De grootte hiervan kan van model tot model verschillen.

Twee foto’s van respectievelijk de standaard versie en de ‘sing a song’ variant:

Ter afsluiting nog twee advertenties voor de Rolex Cosmograph Daytona ‘Paul Newman’:

Jaap Bakker

In het begin van de 60er jaren bracht Rolex een chronograaf (ref 6238; cal 72 B, 722) op de markt die beschouwd wordt als de voorloper van de Daytona. Liefhebbers noemen hem dan ook wel de Pre-Daytona.
In die tijd was het meest gebruikte en meest vertrouwde chronograaf uurwerk uit de industriële productie Valjoux die verschillende niveaus van kwaliteit hadden. Strikt vasthoudend aan de bedrijfsfilosofie en de gehanteerde standaarden, koos Rolex voor het hoogste niveau van het uurwerk voor haar chronografen.
Tot 1987 waren alle Rolex chronograaf uurwerken gebaseerd op het Valjoux kaliber 72 A, gepersonaliseerd met gemodificeerde structurele specificaties. Zo werden er twee horizontale schroefhouders van de kast gebruikt en werd de Rolex balans met het Microstella regulatie systeem geintroduceerd.

Belangrijkste kenmerken (voor kalibers die afgeleid zijn van 72 A):
– Op de plaats waar de naaf van het balanswiel in de plaat staat is het kaliber gegraveerd (72 A, 72 B, 722, 722-1, 727)

– Graveringen van merk en aantal stenen (‘jewels’) op de brug van de chronograaf, in twee versies:
+ in twee lijnen (vroegere modellen)
ROLEX GENEVE
17 RUBIS
+ in vijf lijnen (meer recente modellen)
MONTRES ROLEX S.A.
GENEVA SWISS
ADJ.TO3 THREE POSITIONS
SEVENTEEN
17 JEWELS

– Plaats van productie gegraveerd op de ‘train wheel’ brug:
SWISS MADE FABR.SUISSE

– Merknaam gegraveerd op de plaat onder de wijzerplaat:
ROLEX GENEVE

Van 1960 tot ongeveer 1967 werd het kaliber 72 B, geëvolueerd uit het 72 A basis kaliber en vervolgens 722 genoemd, geproduceerd. Op de arm van het balanswiel kan het symbool ROW (Rolex Werke) gevonden worden.

In de volgende versie van de chronograaf (ref 6239; cal 72 B, 722, 722-1) werd het kaliber 722-1 gebruikt. Ontstaan uit het kaliber 72 B of 722 werd het van 1967 tot ongeveer 1969 gemaakt. Nieuw waren een transportveer voor het gedeelte dat de gemeten uren vastlegde en relatieve schroeven. Rolex had deze modificatie gemaakt vanwege problemen met de kracht en de hefboomwerking van het urenregister.
Al wordt hij nooit genoemd in de Rolex R20 catalogi als een chronograaf uurwerk uit die tijd, het kaliber 722-1 werd in de ref 6239 gebruikt ongeveer gedurende de laatste twee jaar van de productie.

Vanaf 1969 tot 1987 kregen de Daytona’s kaliber 727 (een evolutie van de 722-1 en de 72 A). Belangrijkste wijziging was het plaatsen van een nieuw balanswiel dat 21.600 vibraties/uur maakte in plaats van de oude 18.000, dit kwam de nauwkeurigheid van het uurwerk ten goede. Deze modificatie zorgde voor het vervangen van 15 componenten, schroeven en gerelateerde klemmen. Rolex elimineerde tevens de veer ter bescherming van de haarveer op de kalibers 72 B, 722 en 722-1 waarvan het soms verwijderd werd tijdens reparatie.

Vanaf de vroege jaren 80 werd het kaliber 727 gebruikt voor ref 6263 en 6265 waarbij er geen tekst stond op de ‘train wheel’ brug. Op de gouden modellen was het nummer van het kaliber gegraveerd bij de naaf van het balanswiel, in relatie tot het officiële certificaat voor een chronometer van de Swiss Office of Chronometers Control (C.O.S.C.). Vanaf 1983 was het mogelijk om op sommige stalen modellen het kaliber nummer gegraveerd te vinden, zelfs als het niet officieel gecertificeerd is.

Afb.: ref 6240; cal 72 B, 722, 722-1

Afb.: ref 6240

Afb.: ref 6241; cal 722, 722-1

Afb.: ref 6262; cal 727

Afb.: ref 6262

Afb.: 6263; cal 727

Afb.: 6264; cal 727

Afb.: ref 6265; cal 727

Hieronder een kopie van de prachtige service manual voor de Valjoux kaliber 72:

Jaap Bakker