Rolexencyclopedie

Op de Baselworld 2013 introduceerde Rolex de Daytona ref 116506 om te vieren dat dit type Rolex 50 jaar bestaat. Waar velen gehoopt hadden dat deze mijlpaal zich zou vertalen in een feestelijk model in staal dat voor een hoop Rolex liefhebbers bereikbaar zou zijn, sloeg Rolex een volledig andere weg in.
De nieuwe Daytona is gemaakt van platina, de eerste keer dat de Daytona in dit materiaal wordt uitgebracht, en is daardoor direct een ‘Vintage Rolex’ dat onder liefhebbers zeer gewild zal zijn. Dit in lijn met de oude Paul Newman Daytona’s waar veel geld voor betaald wordt.

Naast het gebruik van 950 Platinum vallen direct twee zaken op bij de nieuwe Daytona.
De wijzerplaat is in ‘ice blue’ dat tot nu toe alleen gebruikt werd bij de Day-Date II in platina. Daarnaast springt de ‘chestnut brown’ lunette in het oog. Deze is gemaakt van Cerachrom, een lunettering of een lunette uit een stuk. Het probleem met een gewone lunette is dat deze krassen kan oplopen of zijn fraaie glans verliezen door blootstelling aan zwemwater met chloor, zonlicht of zeewater.
Een Cerachrome-lunette kent deze problemen niet omdat zij gemaakt is van extreem hard keramisch materiaal. Hierdoor is zij praktisch krasbestendig en ook niet gevoelig voor UV-straling.
Om dit keiharde materiaal te kunnen voorzien van de cijfers en de schaalverdeling worden deze in het keramiek gegraveerd voordat het volledig uitgehard wordt bij een temperatuur van 1.500 graden Celsius. Daarna volgt een stuk echt vakmanschap: de lunette wordt, atoom voor atoom, bedekt met platina of goud en vervolgens gepolijst totdat alleen het edelmetaal overblijft in de cijfers en de schaalverdeling. Het kost dan ook 40 uur om een dergelijke lunette met eeuwigheidswaarde te fabriceren.
Doe je de Daytona om je pols voel je direct dat je iets serieus te pakken hebt, het gewicht van dit horloge is 183 gram.

De geschiedenis van platina

Afb.: Platina kristallen

Afb.: Platina klompje

Platina is een chemisch element met het symbool Pt en het atoomnummer is 78. De naam is afkomstig van de Spaanse term ‘platina’ wat letterlijk vertaald ‘klein zilver’ betekent. Het is een compact, smeedbaar, rekbaar, waardevol grijs-wit overgangsmetaal.
Het is een van de zeldzaamste elementen in de lagen van de aarde en de gemiddelde dichtheid bedraagt 5 mu gram/kg. Zuid-Afrika is verantwoordelijk voor 80 % van de wereldproductie.

Afb.: Antonio de Ulloa wordt beschouwd als de ontdekker van platina in 1735

Platina werd door de pre-Colombiaanse Amerikanen in de buurt van het tegenwoordige Esmeraldas, Ecuador gebruikt om artefacts te produceren van een witgoud-platina legering. De eerste Europese referentie aan platina dateert van 1557 in de geschriften van de Italiaanse humanist Julius Caesar Scaliger als een beschrijving van een onbekend edelmetaal dat gevonden werd tussen Darien en Mexico, “which no fire nor any Spanish artifice has yet been able to liquefy”.

In 1741 vond Charles Wood, een Britse metallurg, verschillende monsters van Colombiaanse platina in Jamaica die hij stuurde naar William Brownrigg voor verder onderzoek.
Antonio de Ulloa keerde in 1746 terug in Spanje na acht jaar onderweg te zijn geweest met de Franse geodetische missie. In zijn verslag van de missie beschreef hij platina als niet deelbaar en berekenbaar. Ulloa voorspelde eveneens de ontdekking van platina mijnen.
In 1750 presenteerde Brownrigg, na de bestudering van het platina dat Wood hem gestuurd had, een gedetailleerd verslag van het metaal aan de Royal Society. Daarbij gaf hij aan dat hij het metaal nergens vermeld had zien staan in eerdere stukken over bekende mineralen. Brownrigg beschreef eveneens het extreem hoge smeltpunt van platina.
In 1786 verschafte Charles III van Spanje een bibliotheek en een laboratorium aan Pierre-Francois Chabaneau om verder onderzoek naar platina te kunnen doen. Chabaneau slaagde er in om meerdere onzuiverheden te verwijderen uit de erts, onder andere goud, kwik, lood, koper en ijzer. Na maanden van onderzoek en testen slaagde Chabaneau erin om 23 kilo puur, smeedbaar platina te produceren door de spons vorm met hamer en druk te bewerken terwijl deze witheet was.
Chabaneau realiseerde dat de eigenschappen van platina waarde zouden geven aan voorwerpen gemaakt van dit metaal en samen met Joaquin Cabezas startte hij een onderneming die platina blokken en keukengerei produceerde. Dit was het begin van wat bekend staat als de ‘platinum age’ in Spanje.

Afb.: 1.000 kubieke centimeters van 99,9% puur platina, dat op 14 juli 2012 ongeveer $970.600 waard was

Platina, samen met de rest van de platina metalen, wordt commercieel verkregen als een bijproduct van nikkel en koper mijnbouw. Als het koper met elektriciteit bewerkt wordt zakken edele metalen als zilver, goud en de platina metalen naar de bodem van de cel waar ze neerslaan als ‘anode modder’. Van hieruit vindt de extractie van de platina groep metalen plaats.
Als pure platina wordt aangetroffen in erts zijn er verschillende methoden om de aanwezige onzuiverheden te verwijderen.
Door de hoge dichtheid van platina kunnen lichtere onzuiverheden in vloeistof gescheiden worden en omdat platina non-magnetisch is kunnen op die manier nikkel en ijzer verwijderd worden. Het hoge smeltpunt van platina schept de mogelijkheid om met hitte andere stoffen te verwijderen. Bovendien is platina resistent tegen hydrochloor en sulfaat zuren dus met deze methode kunnen nog overgebleven onzuiverheden opgelost worden.
Een passende methode voor het zuiver maken van de ruwe platina, dat platina, goud en de andere platina groep metalen bevat, is om het te bewerken met ‘aqua regia’ waar palladium, goud en platina in zijn opgelost, terwijl osmium, iridium, ruthenium en rhodium geen reactie aangaan. Het goud wordt gebonden aan Fe3-chloride en afgefilterd waarna er door binding van ammonium-chloride aan het platina ammonium-chloroplatinaat gevormd wordt. Deze laatste verbinding wordt door verwarming weer gescheiden waardoor er zuiver platina overblijft.

In 2010 werd er 245 ton platina verkocht waarvan 113 (46%) voor emissie controle apparaten in voertuigen en 76 (31%) voor juwelen. De overige 35.5 ton werd gebruikt voor investeringen, elektroden, antikanker medicijnen, zuurstof sensoren, bougies en turbine motoren.

Gedurende periodes van economische stabiliteit en groei is de prijs van platina ongeveer twee keer zo hoog als de goudprijs, maar bij economische onzekerheid daalt de prijs onder deze van goud; dit effect wordt veroorzaakt door een gedaalde industriële vraag naar platina.
De goudprijzen zijn veel stabieler omdat het beschouwd wordt als een veilige belegging en omdat de vraag naar goud niet gedreven wordt door de industrie.
In de 18e eeuw verklaarde Koning Louis XV van Frankrijk platina als het enige metaal dat passend was voor een Koning, dit vanwege de zeldzaamheid van platina.
De aantrekkelijkheid van platina in juwelen, meestal in de vorm van een 90-95% legering, wordt veroorzaakt door zijn inertie en glans. Handelspublicaties uit de juwelenwereld adviseren juweliers om kleine oppervlakkige krasjes (‘patina’) aan te prijzen als een aantrekkelijk fenomeen.

Jaap Bakker