Rolexencyclopedie

De Swatch Groep in Zwitserland heeft drie fabrikanten van uurwerken onder haar vleugels: ETA, F. Piguet en Lemania.

Al tientallen jaren worden deze uurwerken door honderden merken in Zwitserland, Azië en de rest van de wereld buiten de Swatch Groep gebruikt om hun horloges aan te drijven. Swatch levert op dit moment ongeveer 60% van de uurwerken binnen de Zwitserse horloge industrie en toen de eerste geruchten ontstonden over het terugschroeven van de levering van uurwerken was de Zwitserse kartelautoriteit er als de kippen bij om in te grijpen.

In 2002 kondigde de Swatch Groep aan om de levering van Ebauches (gedeeltelijk geassembleerde uurwerken met bijbehorende onderdelen) geleidelijk aan af te gaan bouwen in 2006. CEO Hayek zag de steeds verder groeiende afhankelijkheid van derde partijen van de Swatch Groep uurwerken en was bang dat dit verlammend zou gaan werken voor hen en voor Zwitserland. Bovendien was een belangrijke reden voor de beslissing van Hayek dat hij op deze manier andere horlogefabrikanten er toe dwong om te investeren in innovatie en de productie van eigen uurwerken. Een bijkomend punt van zorg was het feit dat veel van de Ebauches terechtkwamen in imitatiehorloges.
Deze aankondiging van de Swatch Groep had vanzelfsprekend veel voeten in de aarde en er volgde een periode van ruim 10 jaar voordat er volledige duidelijkheid kwam.
Omdat er dramatische consequenties voor de horloge industrie gevreesd werden door een tekort in de aanvoer van Ebauches, greep de Zwitserse Competition Commission in. Er werd een akkoord bereikt waarbij ETA tot 2008 Ebauches zou blijven leveren, met een totale stop in 2010.

Anno 2013 blijkt dat het eerder gesloten akkoord het in de praktijk niet overleefd heeft. Het laatste bericht is dat de Swatch Groep vanaf 31 december 2019 geen ETA uurwerk onderdelen meer hoeft te verkopen aan derden. Ze hebben toestemming gekregen om na een geleidelijke reductie geen horloge onderdelen meer te hoeven leveren aan hun concurrenten. Deze overeenkomst is het gevolg van het terugdraaien van een eerdere beslissing in juli 2013 van de Zwitserse concurrentie autoriteit, de Comco in het Frans en de Weko in het Duits.
De komende twee jaar zal Swatch nog maar 75% van het gemiddelde aantal onderdelen tussen 2009-2011 leveren, dan 65% in 2016 en 2017 en uiteindelijk 55% in 2018 en 2019.
In de overeenkomst is een clausule opgenomen om de ‘kwetsbare’ gevallen te beschermen, fabriekjes waarvoor een totale stop fataal zou kunnen zijn. Bovendien zal de afspraak aangepast kunnen worden indien de marktcondities anders wijzigen.

Alternatieven voor het ETA uurwerk

Nadat de levering van de ETA uurwerken aan afnemers buiten de Swatch Groep volledig is opgedroogd zijn er voor deze horloge fabrikanten twee opties:
– Het ontwikkelen van een volledig eigen uurwerk waardoor zij een echte ‘manufacture’ worden. Op termijn is dit een goedkopere optie dan het blijven afnemen van Ebauches (bijvoorbeeld Hublot heeft een tijd lang gebruik gemaakt van het Sellita SW300 uurwerk maar is mede om financiële redenen het eigen UNICO uurwerk gaan ontwikkelen)
– Het inkopen van Ebauches van andere fabrikanten dan ETA

Voor we gaan kijken naar een aantal alternatieve fabrikanten van uurwerken buiten de Swatch Groep, eerst nog een algemene opmerking bij dit verhaal.
Op dit moment is het zo dat veruit de meeste horloge fabrikanten die ETA als uurwerk gebruiken dit vermelden bij de technische gegevens, ofwel dat ze een onveranderd ETA uurwerk gebruiken ofwel dat ze spreken van een eigen uurwerk met als basis een ETA. Echter, de fabrikanten van horloges die niet-ETA uurwerken gebruiken zijn er terughoudender in over wat nu precies het kloppend hart vormt van het horloge. De reden hiervoor moet zijn, daar waar ETA een bepaalde standaard is, dat de verschillen tussen de alternatieve uurwerk fabrikanten veel groter zijn en daarmee is het gebruikte uurwerk concurrentie gevoelige informatie.

Hieronder volgt, in willekeurige volgorde, een aantal fabrikanten van uurwerken die alternatieven bieden voor het gevierde ETA uurwerk:

– Ronda
– Sellita
– Soprod
– Technotime
– ISA
– Dubois-Depraz
– Miyota (Citizen)
– La Joux-Perret (Citizen)

Ronda

Het bedrijf Ronda heeft zijn wortels in de regio van Basel. Het is in 1946 opgericht door William Mosset in de Waldenburg Vallei en heeft nu zijn hoofdkantoor in Lausen.
Ronda fabriceert alleen maar quartz uurwerken, zowel voor het eigen merk Ronda als voor een breed scala aan andere horlogemerken. Zij kunnen gevonden worden in klassieke en sportieve horloges, horloges van modemerken maar tevens in exclusievere horloges in het luxe segment.
Heden ten dage heeft de Ronda Groep vijf dochterbedrijven: twee productiefaciliteiten in zuid Zwitserland, een in de Jura regio in west Zwitserland, een fabriek in Thailand en een sales kantoor in Hong Kong. In totaal werken er meer dan 1.800 mensen voor de Ronda Groep.

Een aantal merken die Ronda uurwerken gebruiken zijn Cimier, Concord en Tag Heuer (Formula 1, Golf Watch, Aquaracer Grand Date).

Sellita

eta:IS03_pont_ancre_SW200-1

Opgericht in 1950 startte Sellita in La Chaux-de-Fonds met het assembleren van ETA uurwerken. Toen duidelijk werd dat ETA niet meer ging leveren aan merken buiten de Swatch Groep begon Sellita met het fabriceren van klonen van ETA uurwerken; dit was mogelijk omdat de patenten verlopen waren.
De SW-200 is gebaseerd op de ETA 2824-2, de SW-300 op de 2892 en de SW-500 op de Valjoux ETA 7750. Sellita maakt aanpassingen aan de uurwerken zoals het toevoegen van extra robijnen en is in staat om de wensen van klanten in uurwerken te vertalen.

Horlogemerken die Sellita gebruiken: Oris, Baume & Mercier, Bell & Ross, Doxa, Tag Heuer (aantal Calibre 5 modellen, w.o. Aquaracer 500m)

Soprod

Soprod SA Les Reussilles is in 1966 opgericht in Tramelan, een dorp in de Jura regio met een rijke horlogemaker’s traditie.
Anno 2014 is Soprod in staat om meerdere horloge onderdelen zelf te produceren, om vervolgens uurwerken en mechanische complicaties te bouwen. Hiernaast zijn zij actief in R & D en de ‘customization’ van hun producten.

eta:Generique SOP A10-2

Horlogemerken die Soprod gebruiken: Hautlence, Aegir, Ball, OWC, Bremont, Stowa, Schofield, Louis Moinet, Sarpaneva, Nivrel, Perrelet

Technotime SA

Technotime SA is in 2001 opgericht in Brenets in het hart van de horloge industrie. Bij de start van het bedrijf maakten ze alleen quartz uurwerken maar reeds twee jaar later werd er overgeschakeld naar mechanisch. Om de kwaliteit, betrouwbaarheid en nauwkeurigheid van hun uurwerken te optimaliseren werd in 2010 de eerste COSC certificatie aangevraagd.

In het begin was Technotime in staat een groot deel van de onderdelen voor de uurwerken zelf te maken maar door zo georganiseerd te zijn werd al snel duidelijk dat de kosten en het behouden van de hoogste standaard remmende factoren waren. Deze vaststelling gecombineerd met de economische crisis leidde er toe dat Technotime de verticale organisatie opgaf. Het was de hoogste tijd om een netwerk van toeleveranciers op de verschillende gebieden op te bouwen. Als voorbeeld, Mercier SA deed een deel van de assemblage van twee uurwerken (TT 738 en TT 718).
Tegenwoordig maakt Technotime de volgende uurwerken:

– Handopwinders en automatische uurwerken
– Tourbillon uurwerken
– Big date en Dual-Time modules, Power Reserve indicatoren, retrograde datum

Alle uurwerken hebben een basis opbouw met een Twin Mainspring Barrel wat een optimaal koppel geeft voor complicaties. Technotime maakt zelfs een uurwerk met een gangreserve van 5 dagen.
Voor iedere klant kan het uurwerk zowel mechanisch als decoratief aangepast worden waardoor ook de ‘high-end’ bekende horlogemerken dit uurwerk kunnen gebruiken. Wat echt bijzonder is is dat Technotime behoord tot de ‘closed club’ van Zwitserse balansveer fabrikanten waardoor alle uurwerken een ‘in house’ balansveer hebben.

Horlogemerken die een Technotime uurwerk gebruiken: Blacksand, Ebel, Louis Erard, Edox, Hanowa, Andersen Genève, Maurice Lacroix and Yeslam.

ISASWISS

ISASWISS begon met het maken van uurwerken in de 1950s onder de naam FABRIQUE D’EBAUCHES de SONCEBOZ en zij produceerden mechanische uurwerken. In 1980 sloeg de FABRIQUE de weg in van de quartz horloges die op dat moment duidelijk de trend aanvoerden. Een aantal jaren later werd er zelfs volledig gestopt met het maken van mechanische uurwerken.
Na de overname van enkele productie faciliteiten ontstond de ISA GROUP die zich voornamelijk ontwikkelde in de richting van quartz uurwerken 6 3/4 die in grote oplages verkocht werden. In 2006 besloot ISASWISS te stoppen met de productie van deze ‘economische’ uurwerken. De groep kreeg de naam ISASWISS WATCH MECHANISMS en ISASWISS begon zich te richten op de productie van meer gecompliceerde quartz uurwerken met een hogere toegevoegde waarde en met mogelijkheden om deze aan de wens van de klant aan te passen.
De drie vestigingen van ISASWISS zijn achtereenvolgens:
– ISASWISS SA in Les Brenets (Zw)
– ISA FRANCE SAS in Villers-Le-Lac
– ISASWISS LTD in Hong Kong

eta:ISA pdf8171-201

Horlogemerken die ISASWISS gebruiken: Andre le Marquand, Caterpillar, Concord, Corum, Emile Pequignet, Fendi, Lacher, Movado, Paco Rabanne, Roamer, Rodolphe, Swiza

Dubois Depraz

In 1901 richt Marcel Depraz zijn eigen bedrijf op met de illustere naam: ‘Marcel Depraz, Societe individuelle, fabrication et posage de mechanismes en tous genres’.
Reeds een aantal maanden later wint hij zijn eerste gouden medaille bij de ‘Exposition cantonale vaudoise’. Ongeveer tien jaar later, al die jaren heeft hij zich bezig gehouden met het vereenvoudigen van uurwerken en met chronografen, besluit hij een geheel eigen kaliber te gaan maken en zo ontstaat een tweede bedrijf. Met zijn zoon Roger en schoonzoon Reynold Dubois bedenkt en bouwt hij een nieuw chronograaf kaliber met een simpeler functie; dit kaliber zal tot 1970 in productie blijven en er zullen er meer dan 3.500.000 van geproduceerd worden.
In 1956 zet Gerald Dubois, kleinzoon van de oprichter, het technische gedeelte van het bedrijf op. De eerste vinding van deze tak van het bedrijf een automatische chronograaf waarbij de rotor decentraal is bevestigd. De chronograaf is modulair opgebouwd en in 1967 wordt hier een belangrijk patent voor aangevraagd. Het patent wordt toegewezen en bovendien ontvangt de vinding op de ‘Salon des Inventeurs’ in Brussel een medaille. De bekendheid van Dubois Depraz neemt steeds verder toe, er volgen nog drie patenten en in 1968 neemt Dubois Depraz zijn huidige naam aan; ze sluiten zich aan bij de ‘Federation horlogere Suisse’.

Twee jaar later presenteert het merk de eerste elektronische chronograaf met analoge tijdweergave ter wereld. Eveneens wordt een chronograaf ontwikkeld voor de luchtvaart en de auto industrie waarbij sprake is van analoge, mechanische en quartz aflezing. In rap tempo worden uurwerken ontwikkeld met steeds complexere functies en uiteindelijk ontstaat een kaliber met 17 functies voor een polshorloge.
In 1987 treedt Jean-Philippe Dubois, vierde generatie, toe tot het bedrijf en in 1993 wordt hij gevolgd door zijn broer Pascal Dubois. Het is fraai om te zien dat anno 2014 Dubois Depraz nog steeds een echt familiebedrijf is.

Vandaag de dag worden de volgende producten verkocht:

– Automatische chronografen in meerdere versies, al dan niet met eeuwige kalender
– 5 Minuten repetitie horloges, extra plat, met uren, kwartieren en minuten repetitie, wel of geen eeuwige kalender
– Zeer gecompliceerde zak- en polshorloges
– Ongeveer 15 horloges met een simpele of eeuwige kalender met maanstand
– Horloges die tijdzones, getijden en waterhoogte, maan en astronomische bewegingen aanduiden

Er werken ongeveer 150 mensen bij Dubois Depraz, de manufactuur is nog steeds volledig onafhankelijk en ze zijn een van de leiders op het gebied van het ontwikkelen en fabriceren van complexe uurwerken.

Horlogemerken die Dubois Depraz gebruiken: Audemars Piguet (module voor de Royal Oak Offshore), Tag Heuer, Zodiac, Breitling, Omega, Jaeger-LeCoultre, Rolex, Patek Philippe, Invicta en Pierre DeRoche

Citizen Holdings Co., Ltd.

Op 28 mei 1930 werd de Citizen Watch Co., Ltd. opgericht met Yosaburo Nakajima als de CEO. Hieronder volgt een beknopt overzicht van de geschiedenis van Citizen:

Year Month Event
1918 3 Shokosha Watch Research Institute established, the forerunner of Citizen Watch Co., Ltd.
1924 12 First pocket watch completed.
1930 5 Citizen Watch Co., Ltd. established. Yosaburo Nakajima appointed president.
1931 6 First wrist watch completed.
1936 5 Tanashi Factory constructed.
1941 7 Production of machine tools begins.
1945 10 Shinji Nakajima appointed president.
1946 3 Eiichi Yamada appointed president.
1949 6 Citizen Trading Co., Ltd. established.
1952 3 First Japanese-made watch with a calendar introduced.
1953 3 Rhythm Watch Co., Ltd. becomes an affiliate.
1955 12 Export of wrist watches begun.
1960 3 Import-export agreement concluded with the U.S. Bulova Watch Co.
Technical assistance agreement with India.
1964 8 Technology research laboratory established.
12 Citizen Business Machines established.
1965 3 Production of business machines begun. (Adding machines, camera shutters)
10 Office opened in former West Germany, start of full-fledged exports to Europe.
1966 3 First Japanese-made electronic watch “X-8” introduced.
1970 3 CNC automated lathe “Cincom” developed.
1971 6 Precision Machinery Division established.
1976 3 Production of quartz oscillators begun.
1978 2 Head Office moved to Shinjuku Mitsui Bldg. in Tokyo.
1980 6 Industry’s first microcomputer controlled line impact printer introduced.
1981 6 Rokuya Yamazaki appointed president.
10 Systems and Peripherals Division established.
1982 9 Special Sales Division established, full-fledged sales of watch components started.
1983 3 Chip LED lamp CL Series developed.
5 IC sensor electronic thermometer introduced.
1987 6 Michio Nakajima appointed president.
1990 1 Citizen of the Year annual award established.
1992 2 Acquired German machine tool company, Boley GmbH.
1993 5 World’s first multizone “Radio-Controlled Watch” introduced.
1996 4 Solar-powered Eco-Drive received the Eco Mark the first for a watch.
1997 6 Hiroshi Haruta appointed president.
2001 3 Head Office moved to Nishi-Tokyo.
2002 3 Sales of white LED as a backlight for color LCDs started.
6 Makoto Umehara appointed president.
2003 6 World’s first full metal case radio-controlled watch with built-in antenna introduced.
2004 1 Implemented Citizen Code of Conduct.
10 Merged with Citizen Trading Co., Ltd.
2005 4 Citizen Systems Japan Co., Ltd. established.
10 Five consolidated companies (Citizen Electronics, Miyota, Cimeo Precision, Sayama Precision Industries, Kawaguchiko Precision) become wholly owned subsidiaries. Names of Citizen Group companies changed.
2007 4 Company name changed to Citizen Holdings Co., Ltd.
2008 4 Mitsuyuki Kanamori appointed president.
7 Citizen Miyota Co., Ltd. and Citizen Finetech Co., Ltd. merge.
Citizen Finetech Miyota Co.,Ltd. established.
10 Miyano Machinery Inc. becomes a consolidated subsidiary.
2011 4 Citizen Machinery Co.,Ltd. and Miyano machinery Inc. merge.
Citizen Machinery Miyano Co., Ltd. estabilished.
2012 4 Toshio Tokura appointed president.INVESTORS MENU START

Onderdeel van de Citizen Groep is uurwerk maker Miyota dat zowel binnen de groep als aan derde partijen quartz en mechanische uurwerken levert.
De mechanische Miyota uurwerken behoren tot de middenklasse wat b.v. blijkt uit de gangafwijking die zich tussen de -20 en +40 seconden bevindt. Bovendien is het zo dat Miyota uurwerken nog wel eens zo gebouwd zijn dat ze eigenlijk niet te servicen zijn, dit voornamelijk door de positie van de brug; daarbij komt nog de lage prijs dus veel uurwerken worden na een paar jaar domweg vervangen.

Een aantal horlogemerken die Miyota gebruiken: Bulova, Camel, Citizen, Dugena, Festina, Invicta, Jacques Lemans, Lip, Laco (allemaal Miyota 8215), Sevenfriday (varianten van Miyota 82xx).

Vlak voor BaselWorld 2012 verraste Citizen de hele Zwitserse horloge industrie door Manufacture La Joux-Perret over te nemen. Meer exact, ze hadden Prothor overgenomen het overkoepelende bedrijf dat, naast La Joux-Perret (fabrikant van uurwerken en modules), bestond uit componenten maker Prototec en het ‘high-end’ horlogemerk Arnold & Son. De overnameprijs was 64 miljoen Zwitserse Franken voor een bedrijf met een jaaromzet van 40 miljoen en met 150 mensen in dienst.
Je hoeft maar te kijken naar de klantenlijst van La Joux-Perret om in te zien hoe belangrijk deze overname is:
Baume & Mercier, Raymond Weil, Louis Vuitton, Concord, Corum, Hublot, Montblanc, Eberhard & Co., Panerai, Graham, Franck Muller, Paul Picot, Girard-Perregaux, Carl F. Bucherer, en Jaquet Droz, naast vele anderen.

De volgende link geeft een interview weer met Frederic Wenger, directeur van La Joux-Perret, over de overname door Citizen:

Interview met Frederic Wenger over de overname van La Joux-Perret door Citizen

Een verdere analyse van de overname leveren een aantal interessante feiten op.
In zijn algemeenheid zijn Japanse horlogefabrikanten erg geïnteresseerd in het op de markt brengen van ebauches in Europa.
Seiko Instruments Inc (SII) leverde eerder al het kaliber 4L via Soprod. Officieel ontkende Seiko dit, maar via Seiko Corp is naar buiten gekomen dat het kaliber Soprod A10 (‘A’ staat voor ‘Altanus’ dat alternatief betekent) is gebaseerd op het Seiko kaliber 4L.
Reeds voor de overname had Citizen goede ervaringen met de handel in ebauches. Citizen in een van de grootste leveranciers van quartz uurwerken. Daarnaast exporteren zij Miyota automatische uurwerken naar China en Duitsland. Voor Citizen is de verkoop van ebauches belangrijker geworden dan deze van complete horloges en het enige dat nog ontbrak was een ‘high-end’ uurwerk fabrikant. Met de aankoop van La Joux-Perret heeft Citizen op dit gebied een perfecte slag geslagen.
Over de overname van La Joux-Perret heeft Citizen ondermeer het volgende gezegd:
“[The] shareholders wanted to sell LJP and offered [the firm to] some companies including Richemont and Citizen, maybe LVMH also. But Citizen won.”

Ter afsluiting nog enkele woorden over deze zeer opmerkelijke transactie. Er worden drie punten genoemd waarom Citizen interesse had in deze acquisitie:
– De Yen staat erg sterk
– Citizen had Bulova reeds voor het middensegment horloges
– Citizen heeft een van de grootste fabrieken van balansveren in Tokyo

De verwachting is dat Bulova binnenkort interessante uurwerken van La Joux-Perret zullen hebben als drijvende kracht en dat Citizen de in Tokyo gemaakte balansveren zal gaan aanbieden via La Joux-Perret.

Voor het schrijven van dit artikel heb ik contact opgenomen met Citizen Nederland om te vragen wat de plannen met La Joux-Perret zijn. Het doorsturen van mijn vraag naar de Citizen Corp. in Japan leverde het volgende document op:

eta:LJP persbericht Citizen

Het antwoord op mijn mail rechtstreeks aan het hoofdkantoor in Japan leverde ook geen nieuwe informatie op. Een van mijn vragen was bijvoorbeeld of het merk Citizen ook La Joux-Perret uurwerken zal gaan gebruiken. Helaas is het nog strikt geheim wat voor prachtigs en interessants er geboren zal worden uit de mix van de Japanse en Zwitserse horlogecultuur.

Conclusie

De in dit artikel besproken lijst van uurwerk fabrikanten is beslist niet exhaustief, er zijn er nog vele anderen, maar dit zijn wel de meest interessante. Aangezien er nog steeds veel horlogefabrikanten zijn die ETA/Valjoux als uurwerk gebruiken zal het zeer boeiend zijn de komende jaren om te zien of zij naar een andere fabrikant zullen overstappen of dat zij zullen besluiten om zelf een uurwerk te gaan maken.

Jaap Bakker