Rolexencyclopedie

Na tweeënhalve maand geleden een artikel over de Swatch Sistem51 geschreven te hebben (lees: Swatch Sistem51: mechanische vernieuwing), heb ik hem nu eindelijk om mijn pols!
Swatch biedt de volgende Sistem51 modellen aan:

Sistem Black

Sistem Red

Sistem Blue

Sistem White

De S51 zit meteen goed, met een comfortabele silicone band en na een korte gewenningsperiode aan het ontwerp van de wijzerplaat ben ik helemaal verkocht. De verwijzing van dit ontwerp naar Copernicus draagt hier mede aan bij.
Een studie van de doorzichtige achterzijde maakt je er direct weer bewust van wat een technisch hoogstandje dit uurwerk is en dat voor deze prijs (gemiddeld ongeveer 130 euro). Volledig door machines in elkaar gezet en afgesteld, een gangafwijking van -7/+7 sec. per dag (voor chronometers is dit -4/+6) en als metaal is de legering ARCAP gebruikt dat normaliter in veel duurdere horloges zit. De S51 is onderhoudsvrij wat overigens ook moet want de kast is hermetisch afgesloten.

Hieronder volgt een bonte verzameling foto’s van de S51 in verschillende settings met tevens een stukje kunstgeschiedenis.

Charles W. Bartlett, Waiting the Tide (ets/waterverf)

‘Self Portrait’, 1933

Charles W. Bartlett werd in 1860 geboren in Bridport, Dorset, UK en is in 1940 overleden op Hawaii.
Bartlett studeerde metallurgie en heeft enkele jaren op dat gebied gewerkt. Op zijn 23e meldde hij zich aan bij de Royal Academy in Londen waar hij onderwezen werd in schilderen en etsen. Na drie jaar Londen studeerde hij nog enige tijd bij de privé school Academie Julian in Parijs.
Terug in Engeland in 1889 trouwde hij met Emily Tate maar zij en hun zoon kwamen om bij de geboorte. Bartlett ging vervolgens rondreizen in Europa waar hij enkele productieve jaren heeft gehad in Nederland, Bretagne en Venetië samen met vriend en mede-artiest Frank Brangwyn (1867-1956). Men gaat er vanuit dat Brangwyn Bartlett op het spoor van de Japanse prenten heeft gezet. Bartlett heeft een aantal van zijn belangrijkste werken gemaakt op het Europese continent, in het bijzonder de studies van boeren met een rijkelijk kleur gebruik.
Bartlett maakte meerdere reizen naar Bretagne en Nederland met de Hollandse schilder Nico Wilhelm Jungmann. Jungmann zette Bartlett op het spoor van een reeks schilderijen van boeren waarbij de nadruk lag op het simpele lijnenspel.

‘Gatekeeper’

‘Holsteins, Edam’ (‘Feeding the cows’), 1912

‘Mother and Child, Volendam’

‘Reading Aloud’, 1892

‘Scythe Menders, Holland’, 1912

In 1913, met de financiële ondersteuning van zijn echtgenote’s gegoede familie, reisden de Bartletts naar Brits-India, Ceylon, Indonesië, China en Japan. In Japan in 1915 ontmoette Bartlett de houtblok prent uitgever Watanabe Shozaburo (1885-1962) die van grote invloed was op de Japanse kunst in het begin van de 20e eeuw (shin-hanga). In 1916 publiceerde Watanabe 21 houtblok prenten van Bartlett’s ontwerpen, waaronder 6 prenten van Japanse landschappen.
In 1917 verlieten Bartlett en zijn vrouw Japan om naar Engeland terug te keren maar een tussenstop op Hawaii bleek permanent te zijn en op 16 april 1940 overleed Charles Bartlett op Hawaii.

‘Prayers at Sunset, Udaipur, India’, 1919

‘Catch a Wave’

‘Hana Maui Coast’, 1920

‘Amritsar’, 1916

‘Uitzicht vanaf de Boompjes’, 2012. Kunstenaar:Egbert Bakker

Co Westerik in 1955 naast zijn werk ‘Touwtjespringers’

Co Westerik heeft een serie schilderijen gemaakt met de titel ‘Afdaling op klaarlichte dag’ en de dichter Rutger Kopland heeft bij ieder werk een gedicht geschreven. Onderstaand schilderij en gedicht zijn ‘Afdaling op klaarlichte dag 2’.

Je ziet hoe het gebeurt
het is klaarlichte dag – en het gebeurt
voor je ogen zie je hoe de lichamen
van een man en een vrouw
samen levend afdalen in de aarde.

Het is heel licht, het is van dat hevige
lente-licht waarin je weer even ziet: ja dit
dit was het landschap
hemel en aarde knotwilg gras.

Lichamen, denk ik, als je mijn de lichamen zijn
van haar en mij
waar heb jullie ons gevonden
waar breng jullie ons heen
waar laten jullie ond gaan

en hoe moet het zijn zonder jullie,
hoe lang, hoe diep, hoe alleen.

Jaap Bakker

Op de Baselworld 2013 introduceerde Swatch een mechanisch horloge dat een ware doorbraak betekent op dit gebied. Hoewel Swatch natuurlijk niets met Rolex te maken heeft is deze innovatie dermate interessant dat de ingenieurs van Rolex deze zeker met argusogen zullen volgen.

Dertig jaar geleden heeft Swatch de horloge industrie in Zwitserland gered met hun geniale vondst van het toenmalige Swatch horloge en nu zijn ze gekomen met een horloge dat wederom de horlogewereld op zijn kop zet. Om het te zeggen in het credo van Swatch: ‘simplify and innovate’.
De Sistem51 is een automatisch mechanisch uurwerk dat uit slechts 51 onderdelen bestaat. Dit is mogelijk door een gesimplificeerd en meer efficiënt ontwerp. In de wetenschap dat de meeste andere mechanische horloges minstens twee tot drie keer zoveel onderdelen (sommige hebben er zelfs meer dan 600) hebben wordt duidelijk wat een knap ontwerp de Sistem51 is.

De onderdelen van de Sistem51 zijn aan elkaar gelast waardoor ze een geheel vormen dat vastgemaakt zit aan een centrale schroef. De vergelijking kan gemaakt worden met Copernicus toen hij de zon plaatste in het centrum van het zonnestelsel; dit veranderde volledig de manier waarop we tegen het leven aankijken en het begrijpen. De Sistem51 is een Copernicaans idee in de huidige tijd.

De Sistem51 is het eerste mechanische uurwerk ter wereld waarvan de assemblage voor 100% geautomatiseerd is. Het high-tech echappement heeft geen regulator; de instelling ervan vindt plaats in de fabriek met behulp van een laser en dit maakt het handmatig aanpassen van het tempo, iets dat bij andere mechanische horloges moet gebeuren, overbodig. De gangreserve van de Sistem51 bedraagt 90 uur.
Het uurwerk van de Sistem51 is volledig gemaakt van ARCAP, een legering van koper, nikkel en zink, dat uitzonderlijke anti-magnetische kenmerken heeft. Alle onderdelen van het uurwerk zitten hermetisch afgesloten in de kast zodat vocht, stof en andere objecten van buitenaf niet kunnen interfereren met de werking van het uurwerk.

Een laatste verrassing van de Sistem51 is zijn transparantie. Andere automatische horloges worden aangedreven door een oscillerende rotor; de rotor van de Sistem51 is een doorzichtige schijf die in beide richtingen draait rond de centrale schroef. Deze constructie zorgt voor een fascinerend zicht op de onderdelen van het uurwerk die naar wens bedrukt kunnen worden met een oneindige hoeveelheid afbeeldingen. De Sistem51 is derhalve niet alleen technisch zeer interessant maar ook op het gebied van het design.
Tenslotte is de Sistem51 100% Swiss Made wat natuurlijk een belangrijk verkoopargument is.

Met de Sistem51 is de discussie begonnen waarom iemand nog vele duizenden euro’s zou gaan betalen voor een mechanisch horloge met honderden onderdelen terwijl deze ook nog eens een afwijking in de tijd van seconden per dag heeft. De eerste prijzen die voor de Sistem51 genoemd worden liggen rond de $ 135.
Persoonlijk zou het me niet verbazen als een belangrijk deel van de Zwitserse horloge industrie zou verschuiven in de richting van het concept Swatch Sistem51 maar dat de handgemaakte, prachtig bewerkte mechanische horloges evenzeer hun bestaansrecht zullen behouden. Het is net als bij boeken: de e-reader krijgt een steeds groter marktaandeel maar er zullen altijd liefhebbers blijven voor schitterende, op papier gedrukte boeken.

Jaap Bakker

Het meest opvallende nieuws van Baselworld 2015 vond ik de nieuwe kalibers die Omega (8900/8901) en Rolex (3255) hebben uitgebracht. Beide zijn nog een stap verder gegaan dan de stringente testen van het COSC om een chronometer certificaat te verkrijgen.
Nieuw is dat, waar bij het COSC alleen de uurwerken worden getest, Omega en Rolex hun nieuwe kalibers ook in de kast aan testen onderwerpen. Omega is hiervoor in zee gegaan met METAS (Federaal Instituut voor de Metrologie in Zwitserland) terwijl Rolex zijn eigen testen ontworpen heeft. De gelijkenis tussen de beide testen is opvallend groot.
Waar het predicaat van Rolex alleen voor de eigen uurwerken geldt, is de titel Master Chronometer (in het geval van Omega, Master Chronometer Co-Axial) een titel die ieder merk kan gaan voeren na goedkeuring van METAS. Dit betekent in ieder geval dat Omega de komende jaren steeds minder uurwerken naar het COSC zal sturen omdat METAS alle testen uitvoert.

De presentatie van de Omega Globemaster op Baselworld 2015

Omega Globemaster Gold

Het nieuwe Rolex kaliber 3255

Kaliber 3255 parachrom-oscillator

Het nieuwe chronergy-escapement van Rolex kaliber 3255

Rolex Day Date 40mm

Om de kwalificatie Master Chronometer (OMEGA kalibers 8900/8901 ) van het METAS te verkrijgen worden op een horloge acht verschillende testen uitgevoerd.
In een verhelderend artikel over METAS certificatie staat wat METAS doet naast de richtlijnen van het COSC.

‘Where COSC was only used to proof the accuracy of a watch, the new “Officially Certified” label on the dial will proof a couple of things more:

– the function of each movement when exposed to magnetic fields greater than 15,000 gauss;
– the function of each watch (!!) when exposed to magnetic fields greater than 15,000 gauss;
– average daily precision (different positions and temperatures) between 0 and +5 seconds a day (before and after being exposed to magnetic fields > 15,000 gauss);
– the power reserve (in hours) of a watch;
– water resistance (in water)’.

Het nieuwe ROLEX kaliber 3255 heeft nog steeds de chronometer kwalificatie van het COSC maar door allerlei aanpassingen aan het uurwerk beweerd Rolex dat kaliber 3255 tweemaal nauwkeuriger is dan een standaard chronometer. Deze aanpassingen zijn onder meer te vinden in het echappement (Chronergy escapement) en de Parachrom balansveer van niobium en zirconium; de balansveer is hierdoor ongevoelig voor magnetisme en temperatuurwisselingen en tienmaal beter bestand tegen schokken. Kaliber 3255 heeft 14 patenten en meer dan 90% van de onderdelen zijn nieuw. De gangreserve bedraagt 70 uur want een toename is van 50%. Heel bijzonder is dat Rolex zijn eigen oliën heeft ontwikkeld voor de smering van het uurwerk; zij zijn daarmee het enige onafhankelijke horlogemerk dat deze producten in-house fabriceert. Ook esthetisch is er een hoop werk verricht wat het extra jammer maakt dat de achterkant van de horloges niet van saffierglas zijn. Interessant is ook dat de rotor met 1 centrale schroef bevestigd is, dit vergemakkelijkt de assemblage, wat rechtstreeks te vergelijken is met de Swatch Sistem51. Als aanvulling op de Rolex site nog een artikel over de nieuwe Rolex Day-Date 40mm met het kaliber 3255.

Twee zaken vallen direct op in bovenstaande tekst. In de eerste plaats natuurlijk het feit dat Rolex en Omega op hetzelfde tijdstip nieuwe kalibers uitbrengen die allebei de lat duidelijk hoger leggen dan deze die geldt voor de ‘normale’ chronometers van het COSC. De uitgevoerde testen komen zeer overeen met elkaar.
In de tweede plaats, en dit is nog interessanter, is dat Rolex en Omega volstrekt verschillende wegen bewandelen om hetzelfde resultaat te bereiken. Rolex heeft ervoor gekozen om alles in-house te houden, zelfs de oliën zijn zelf ontwikkeld, waardoor het predicaat van het nieuwe kaliber 3255 alleen voor Rolex horloges geldt.
Omega daarentegen heeft juist de hulp ingeroepen van een externe instantie, het METAS, om alle testen en metingen te doen. Het hieruit volgende predicaat Master Chronometer is niet enkel voorbehouden aan Omega maar ieder merk dat weet te slagen voor de testen van het METAS mag Master Chronometer op de wijzerplaat zetten. Het zal boeiend worden om te zien hoe het COSC op deze ontwikkeling gaat reageren.

Nog een laatste leuk nieuwtje van Baselworld 2015:

Tudor North Flag

Tudor kaliber MT5621

Tudor, het dochtermerk van Rolex, heeft voor het eerst een in-house manufacture uurwerk op de markt gebracht, het kaliber MT5621. Bovendien is het uurwerk ook een COSC chronometer dus Tudor heeft een dubbele slag geslagen.
Het nieuwe model, de North Flag, is geïnspireerd op Tudor’s uit de vijftiger jaren die gebruikt werden bij poolexpedities. Tudor zegt daar zelf het volgende over:
‘In the early 1950s, the members of the British North Greenland Expedition wore TUDOR Oyster Prince watches on their wrists while carrying out a series of experiments in the most hostile conditions imaginable on Earth. Their watches, like the rest of their scientific equipment, took on the dimension of a scientific instrument whose reliability was crucial to life on-site.’
Als prijs voor de nieuwe Tudor North Flag wordt nu gesproken over 3500 euro.

Jaap Bakker