Rolexencyclopedie

Edmund Hillary werd op 20 juli 1919 geboren in Auckland (NZ). Zijn ouders waren Gertrude Hillary, geboren Clark, en Percival Augustus Hillary. Op school was hij kleiner dan zijn klasgenoten en Edmund was erg verlegen waardoor hij vluchtte in zijn boeken en in dagdromen over een avontuurlijk leven. Door te gaan boxen kreeg hij meer zelfvertrouwen. Op zijn 16e werd zijn interesse in bergbeklimmen geprikkeld tijdens een schooluitje naar Mount Ruapehu. Hoewel slungelig met zijn lengte van 1.95 m en ongecoördineerd, kwam hij er achter dat hij fysiek sterker was en meer uithoudingsvermogen had dan zijn medeklimmers. Edmund studeerde wiskunde en wetenschap aan de Universiteit van Auckland en in 1939 voltooide hij zijn eerste echte klim met het bereiken van de top van Mount Ollivier (in de Zuidelijke Alpen). Samen met zijn broer Rex werd hij imker, een zomerse activiteit die er voor zorgde dat hij in de winter kon klimmen. In de aanloop naar de beklimming van Mount Everest in 1953 heeft Edmund deelgenomen aan een aantal andere expedities. In 1948 bereikte hij de zuidelijke bergkam van Aoraki/Mount Cook, de hoogste piek van Nieuw-Zeeland, samen met Harry Ayres, Mick Sullivan en Ruth Adams. In 1951 nam Edmund deel aan een Britse verkenningstocht naar Everest die geleid werd door Eric Shipton. In een team dat wederom geleid werd door Shipton trachtten Edmund en George Lowe de Cho Oyu te bedwingen. Toen bleek dat dit vanaf de Nepal kant niet mogelijk was staken Edmund en Lowe de Nup La naar Tibet over en bereikten ze het oude Camp II, op de noordzijde, waar alle vooroorlogse expedities hadden verbleven.

In 1952 werden Edmund en zijn vriend George Lowe uitgenodigd door het Joint Himalayan Committee om in het jaar daarop met een Brits team Mount Everest te gaan beklimmen. Eric Shipton was de initiële leider van de expeditie maar hij werd vervangen door Hunt. Deze benoemde 2 teams die de top zouden moeten gaan beslechten. Team 1 bestond uit Tom Bourdillon en Charles Evans, team 2 uit Edmund en de Sherpa Tenzing Norgay. Het was voor Edmund en Tenzing van groot belang om te komen tot een werkende vriendschap

Afb.: Edmund Hillary en Tenzing Norgay, circa 1971

De Hunt expeditie bestond uit meer dan 400 mensen waaronder 362 dragers en 20 Sherpa gidsen. De bagage woog ongeveer 10.000 lbs. Lowe superviseerde de voorbereidingen om de Lhotse Face, een grote en steile ijswand, te beklimmen en Edmund bedacht een route door de verraderlijke Khumbu Icefall. Een onmisbaar onderdeel van de uitrusting van Edmund was de Rolex Oyster Explorer die hij om zijn pols droeg. Samen met Edmund bereikte dit horloge de top van Mount Everest zonder een kik te geven.

Het basiskamp werd in maart 1953 opgezet. Langzaam werd verder geklommen naar het laatste kamp op de South Col op een hoogte van 7.890 m. Op 26 mei ondernamen Bourdillon en Evans een poging om de top te bereiken maar zij moesten terugkeren omdat het zuurstofsysteem van Evans faalde. Het duo had uiteindelijk de South Summit bereikt waarbij ze nog maar 91 m onder de top zaten. Vervolgens was het de beurt aan Edmund en Tenzing om een poging te wagen om de top te bereiken.

Heftige sneeuw en wind zorgden ervoor dat het duo twee dagen lang vastzaten op de South Col. Op 28 mei gingen ze op pad met als ondersteunend trio Lowe, Alfred Gregory en Ang Nyima. Op dezelfde dag zetten Edmund en Tenzing hun tent op op een hoogte van 8.500 m terwijl het ondersteunende team weer afdaalde. De volgende ochtend kwam Edmund erachter dat zijn laarzen die buiten de tent stonden volledig bevroren waren. Hij was 2 uur bezig voordat ze ontdooid waren maar toen konden hij en Tenzing dan beginnen aan het laatste stuk tot de top. Op hun rug droegen ze rugzakken met een gewicht van 14 kg. De cruciale fase van de beklimming was het bedwingen van een rotswand van 12 m (later de Hillary Step genoemd). Ingeklemd tussen de rotswand en het omliggende ijs wist Edmund zich door deze scheur omhoog te werken en Tenzing volgde hem. Vandaar was het relatief eenvoudig om de top te bereiken. In zijn latere verhaal ‘The Dream Comes True’ beweert Tenzing dat Edmund de eerste was die de top bereikte maar volgens Edmund deden ze dit samen. Ze bereikten de top van Mount Everest, het hoogste punt op aarde (8.848 m), om 11.30 a.m. Zoals Hillary zei: ‘A few more whacks of the ice axe in the firm snow, and we stood on top’. Ze verbleven maar ongeveer een kwartier op de top. Edmund nam daar de beroemde foto van Tenzing met zijn ijshouweel maar omdat Tenzing nooit fotografeerde zijn er geen foto’s van Edmund op de top.

Echter in de autobiografie ‘Man of Everest’ van Tenzing zegt hij dat hij aanbood om foto’s te maken van Edmund maar dat deze dit niet wilde (‘I motioned to Hillary that I would now take his picture. But for some reason he shook his head; he did not want it’). Tenzing liet chocolaatjes achter in de sneeuw als een soort offer en Edmund plaatste een kruis dat hij gekregen had van John Hunt. Aanvullende foto’s werden gemaakt om onomwonden te bewijzen dat zij daadwerkelijk de top van Mount Everest bereikt hadden.
De weg terug naar beneden was nog even lastig omdat de sneeuw hun sporen bedekt had en het derhalve lastig was om hun eerdere voetstappen te zien. De eerste persoon die Edmund en Tenzing feliciteerde was Lowe die met hete soep naar boven was geklommen om hen te verwelkomen.

‘Well, George, we knocked the bastard off’ – Edmund Hillary, first words to lifelong friend George Lowe on returning from Everest’s summit

Het nieuws van de succesvolle expeditie bereikte Engeland op de dag van de kroning van Queen Elizabeth II en pers sprak van een gift voor de kroning. Als dank hiervoor kregen 37 mensen van het team de Queen Elizabeth II kroningsmedaille met MOUNT EVEREST EXPEDITION gegraveerd op de rand. Edmund en Hunt werden geridderd door de jonge vorstin en ook Tenzing werd onderscheiden door het Britse Rijk.

Hieronder volgen nog enkele advertenties die verband houden met de Oyster Explorer van Edmund:

Afb.: De Rolex Oyster Explorer ref 6084 die Edmund kreeg na het bereiken van de top van Mount Everest

Jaap Bakker

Zoals in bijgaande foto van Steve McQueen te zien is draagt hij hier geen Rolex Explorer II maar een Submariner ref 5512. Daarnaast is bekend dat hij ook een Submariner ref 5513 bezat maar een Explorer II ref 1655 is nooit te zien geweest om zijn pols. Het zal daarom altijd een raadsel blijven waarom Italiaanse verzamelaars de ref 1655 als de Steve McQueen Rolex bestempeld hebben.

De Rolex Explorer II ref 1655 werd geïntroduceerd in 1971. Het uurwerk was een kaliber 1570 of 1575 en in essentie was dit model een GMT met een gefixeerde stainless steel omlijsting met een 24 uurs aanduiding. Het horloge had een zich onderscheidende wijzerplaat met een extra uren wijzer die speciaal ontworpen was voor speleologen. Deze mensen, aldus Rolex, ‘verloren snel iedere notie van tijd: ochtend, middag, dag of nacht’. De extra uren wijzer, of 24 uur, zou de onderzoekers duidelijk maken of de 4 op de wijzerplaat stond voor 4 uur a.m. of p.m.
Wijzerplaat, kast (driedelig) en uurwerk zijn gesigneerd. De diameter bedroeg 39 mm en de dikte was 14 mm.

Bij de introductie van ref 1655 was de seconden wijzer recht en de extra uren wijzer was helder oranje (zie bovenstaande foto). In 1974 werd een lichtgevende stip aangebracht op de seconden wijzer en bij de modellen na 1975 was de 24 uurs wijzer stralend rood van kleur. De ref 1655 werd geproduceerd tot 1985.

Op de bovenste foto staat een vroege 1655. Nog een opvallend verschil met het latere model (onderste foto) is dat de print op de 24 uurs omlijsting klein is; bovendien is de print dichterbij de wijzerplaat kant van de omlijsting dan bij het latere model.

Enkele technische specificaties van het kaliber 1570:
– rhodium-plated
– 26 jewels
– ‘straight-line’ lever echappement
– monometalen balans afgesteld op 5 posities en temperatuur
– schokdemper
– zelf compenserende Breguet balans veer
– Microstella regulerende schroeven
– ‘hack’ mechanisme

Afb.: kaliber 1570

Er is een debat gaande over vanaf wanneer de oranje wijzer niet meer gebruikt werd op de wijzerplaat. Referentieteksten lijken overeen te komen dat de oranje wijzer gebruikt werd tot het midden van de jaren 70. Des te interessanter is het dat vele 1655’s die geproduceerd werden na het midden van de jaren 70 en zelfs nog in de 80er jaren een oranje 24 uur wijzer hebben. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de rode handen verkleurd zijn in oranje, net zoals bekend is dat oranje wijzers verkleuren in geel.
De Explorer II was gedurende zijn productieperiode van 1971 tot 1985 geen populair model van Rolex. De wijzerplaat was rommelig en sommigen vonden hem zelfs onleesbaar. Des te fascinerender is het dat tegenwoordig de ref 1655 zeer geliefd is onder verzamelaars en dat de prijs nu schommelt rond de 12.000 euro.

Hieronder nog enkele fraaie foto’s van de ref 1655 met de bijbehorende papieren:

Jaap Bakker

Afb.: Rolex chronograaf ref 3055

Enzo Ferrari is een race auto legende en in veel opzichten creëerde hij een bedrijf dat heel erg lijkt op Rolex.
Enzo droeg en vertrouwde op een Rolex om de tijd van zijn leven bij te houden gedurende minimaal veertig jaar. Op onderstaande foto staat de jonge Enzo achter het stuur van een A.L.F.A. 40/60HP in 1920.

1952 Indianapolis 500 (Ferrari’s eerste USA race)

Op onderstaande foto staan Enzo en zijn top coureur Alberto Ascari in Maranello (I), bezig met de voorbereiding op de Indianapolis 500 race die aanstaande was. Enzo staat rechts op de foto, met zijn Rolex chronograaf ref 3055 om zijn pols. In het midden staat Alberto Ascari en links ing. Dacco

Onderstaande foto’s zijn fascinerend gezien de context waarin ze genomen zijn. Toen deze gemaakt werden waren Enzo en zijn nummer 1 coureur bezig met het schrijven van Formule 1 geschiedenis en het was de eerste keer dat Ferrari duidelijk op de kaart werd gezet.

In de foto boven en deze hieronder zien we Ascari en het Ferrari N.A.R.T. (North American Racing Team) bij de Indianapolis 500 in 1952. Het 1952 N.A.R.T. was het bezit van Luigi Chinetti, de officiële distributeur van Ferrari in de USA.
Het is interessant om te zien dat de Ferrari badge op beide foto’s te zien is maar zonder het ‘prancing horse’ er op. Dit kwam doordat de eerste deelname aan de Indianapolis 500 voor Ferrari onofficieel was. Toen Ferrari eenmaal goed op weg was verscheen het steigerende paard weer op de badges.

Ascari kreeg gedurende de Indianapolis 500 in 1952 te maken met mechanische problemen en kwam niet verder dan ronde 13. De deelname van Ferrari aan deze race was de eerste keer dat ze raceden in de USA en, hoewel ze de finish niet gehaald hadden, was dit een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van Ferrari.

Op onderstaande foto staat Ascari in een Ferrari F2 tijdens de Belgische Grand Prix.

Ascari tijdens de Britse Grand Prix in de Ferrari F2.

De Rolex chronograaf ref 3055 van Enzo Ferrari was de kleinste chronograaf ooit gemaakt, met een diameter van slechts 30 mm.

Op onderstaande foto’s is de ref 3055 te zien. Tegenwoordig heeft Piero Ferrari, de zoon van Enzo, het horloge in zijn bezit.

De Rolex chronograaf ref 3055 is een uitermate zeldzaam horloge waar slechts 20 exemplaren van gemaakt zijn.

Afb.: Enzo Ferrari met zijn ref 3055 naast de auto van Phil Hill

Ref 3055 is een voor mannen gemaakt polshorloge met een chronograaf met vierkante drukker, register en pulsometer. De uit 18 krt goud gemaakte kast bestaat uit drie delen, solide, gepolijst, trapsgewijze buitenste ring en concave lugs. Bij de versie met zwarte wijzerplaat zijn er ‘Epee’ indexen uit rosé goud aangebracht, toegevoegde seconden en 30 minuten registers en een buitenste pulsometer gradatie voor 30 pulsaties. De wijzer zijn van het type ‘Dauphine’ en gemaakt van rosé goud.
Het gebruikte kaliber is een 10 1/2”’, bedekt met rhodium, 17 jewels, lever escapement, mono metalen balans, schokdemper en een zelf compenserende Breguet balansveer. Wijzerplaat, kast en kaliber zijn gesigneerd. De diameter bedraagt 30 mm.

Jaap Bakker

Jacques Ernest Jean Piccard werd geboren op 28 juli 1922 (1922-2008) in Brussel. Zijn vader Auguste was een bekende wetenschapper die Uranium 235, door hem ook wel Actinuran genoemd, ontdekt heeft.

In oktober 1927 was hij aanwezig op de vijfde Solvay internationale conferentie over elektronen en fotonen in Brussel. Op bovenstaande foto staat Auguste linksboven, Marie Curie zit in het midden en rechts vooraan zit Albert Einstein. Op de bijeenkomst werd gediscussieerd over de Quantum Theorie van Einstein.

Auguste raakte geïnteresseerd in de ballonvaart als een manier om kosmische straling in de bovenste atmosfeer te bestuderen. Met zijn experimenten heeft hij een deel van de Relativiteitstheorie van Einstein bewezen. In 1931 behaalde Auguste een recordhoogte van 50.000 feet in een ballon met de eerste drukcabine, hiermee werd hij de eerste persoon die de stratosfeer bereikte en weer veilig terugkwam.

Met de ervaringen die Auguste met de ballon had opgedaan begon hij een vaartuig te ontwikkelen dat zou kunnen afdalen in het water. De wetten van buoyancy (drijfvermogen) golden ook hiervoor dus er werd een systeem gemaakt waarbij een lichter dan water brandstof vrijgelaten werd uit een externe tank die zich vervolgens vulde met zeewater. Dit gaf voldoende negatieve buoyancy om af te dalen en voor het opstijgen werd het zeewater gedumpt.

Jacques Piccard begon in 1943 met het studeren van Economie aan de universiteit van Geneve maar hij onderbrak zijn studie om zich aan te melden bij het Franse Eerste leger. Na de oorlog begon hij zich steeds meer bezig te houden met de werkzaamheden van zijn vader. In 1948 werd een eerste werkbare versie van het vaartuig, genaamd bathyscape, gemaakt met geld van een Belgische wetenschappelijke stichting. Er werd met succes een onbemande afdaling gemaakt tot 4.600 feet maar het vaartuig raakte beschadigd bij terugkeer in woeste baren. In 1953 werd er een tweede versie gebouwd voor de Franse Marine. De stad Trieste (I) bestelde in 1954 een derde versie waarmee een recorddiepte werd bereikt van 10.335 feet bij het Italiaanse eiland Ponza in de Middellandse Zee.

In 1956 legde Jacques Piccard contact met de US Navy. Hij werd uitgenodigd om met het vaartuig, nu Trieste genaamd, naar San Diego te komen om samen te werken met wetenschappers die de biologische en akoestische eigenschappen van diepe ‘scattering’ (verstrooiing) lagen onderzochten. Het bleek dat dit gebieden waren waar de geluidsreflectie verschilde op verschillende dieptes en in wisselende licht condities. Twee jaar later kocht de Navy de Trieste en werd Piccard aangetrokken als consultant.  De Navy zag ook de waarde van de Trieste om in te zetten bij duikbootongelukken en het redden van de bemanning. In de eerste 17 maanden maakte de Trieste 22 duiken waarbij drie diepterecords werden gebroken.

In de vroege ochtend van 23 januari 1960 stapten Jacques Piccard en Lt. Don Walsh, een duikboot officier, aan boord van de Trieste in de ruige zee bij Guam. Dit was het begin van een afdaling naar de op 36.000 feet diepte gelegen Challenger Deep kloof in de Mariana Trog.

De Trieste had geen apparatuur bij zich en het was ook niet de bedoeling om experimenten te doen. De missie was puur bedoeld om te bewijzen dat deze diepte bereikt kon worden. De afdaling verliep probleemloos totdat Piccard en Walsh op 30.000 feet diepte luid gekraak hoorden. De duik werd wel voortgezet en uiteindelijk landden ze op een diepte van 35.800 feet in een tabaksbruine prut. Walsh beschreef de ervaring als ‘being in a big bowl of milk’. Op de bodem zagen zij een platvis en een nieuwe garnalensoort. Marine biologen hebben later hun waarnemingen in twijfel getrokken omdat volgens hen geen vis een druk van 17.000 psi op deze diepte kon overleven. Nadat Piccard scheuren had gezien in de ruiten van de Trieste besloot hij na 20 minuten de terugreis aan te vangen en zonder problemen kwamen Piccard en Walsh weer aan de oppervlakte.

De missie trok wereldwijd de aandacht en Jacques Piccard heeft later het boek ‘Seven Miles Down’ geschreven in samenwerking met Robert Deitz, een bekende geoloog die mee had geholpen met de planning van de missie.

Afb.: Jacques Piccard en Lt. Don Walsh ontvingen van president Eisenhower een onderscheiding vanwege hun heldendaad in de Mariana Trog

Rolex had voor de afdaling in de Mariana Trog een speciaal horloge ontworpen, de Deep Sea Special, die aan de buitenkant van de Trieste bevestigd zat. Na terugkeer uit de Trog bleek dat de Rolex een druk van 17.000 psi zonder enig probleem doorstaan had.
Voor Rolex was dit het zoveelste bewijs dat haar horloges onder de meest extreme omstandigheden op de seconde gelijk bleven lopen en dat zij gedragen konden worden in alle uithoeken van de aarde.

Jaap Bakker

Op 7 oktober 1927 zwom Mercedes Gleitze, een jonge stenografe uit Londen, het Kanaal over in 15 uur en 15 minuten van Cap Gris Nez (Fr) naar Dover. Zij was de eerste vrouw die dit ooit gedaan had.

Anderhalve maand later, om precies te zijn op 24 november, stond er op de voorpagina van de Daily Mail een paginagrote advertentie van Rolex (in die tijd kon dit op de voorpagina). In een blok onderaan de pagina werd de heroïsche prestatie van Mercedes beschreven waarbij  benadrukt werd dat haar Rolex Oyster exact de tijd bleef aangeven ‘despite being immersed in water for over ten hours’.

Maar waarom stond er in de advertentie ‘for over ten hours’ terwijl de oversteek 15 uur had geduurd? Jaren later, in 2000, kwam de waarheid naar boven.

Mercedes had een tweede poging ondernomen, op 21 oktober, omdat er na haar eerste oversteek iemand anders een snellere tijd had neergezet. Bij de tweede tocht was Mercedes gedwongen om vlak voor het tien en een half uur punt te stoppen vanwege de koude omstandigheden. Tussen haar twee pogingen had Rolex contact met Mercedes opgenomen om te vragen of zij bij haar onderneming een Rolex wilde meenemen ter promotie en om het nieuwe product te testen. Het ging hierbij om een horloge met een 9 karaat gouden kast die de zwemster aan een ketting om haar nek had hangen bij haar zwemtocht op 21 oktober 1927.

Belangrijkste conclusie van dit verhaal is dat Hans Wilsdorf de geniale ingeving had om iemand die uitgebreid in het nieuws kwam vanwege een bijzondere prestatie te benaderen en een Rolex te geven zodat deze eveneens in de publiciteit kwam. Dit was het startpunt van een eindeloze reeks individuen uit de sport, culturele en wetenschappelijk wereld die het merk Rolex uitdroegen. Wilsdorf bewees niet alleen op het technische vlak maar ook op het gebied van de communicatie en marketing een zeer vooruitziende blik te hebben.

Jaap Bakker

“ World’s record speeds are decided by fractions of a second. Tuning a car for a world mark is therefore a battle against time. To win, you must have a combination of a perfect car, the right course and favorable weather. And I am going to add another requisite-luck, which always plays a large part in such undertakings. By luck I mean what Americans call having the ‘breaks’. Daytona Beach, Florida is the only place I know where it is possible to make world’s land-speed records. The sand packs almost as hard as cement, and there is sufficient length to get up speed. “ – Sir Malcolm Campbell (May 1932)

Afb.: Sir Malcolm Campbell met een Rolex Oyster

Malcolm Campbell werd in 1885 geboren in Chislehurst, Kent, de enige zoon van William Campbell die diamant handelaar was in Hatton Garden. Na op de Uppingham School gezeten te hebben vertrok hij naar Duitsland om zich het vak van diamant handelaar eigen te maken. In Duitsland ontwikkelde hij een interesse in motorfietsen en races. Terug in Engeland werkte hij twee jaar voor Lloyd’s in Londen zonder hiervoor betaald te worden, waarop een jaar volgde waarin hij een Pond per week kreeg.

In de periode van 1906 tot 1908 won hij alledrie de London to Lakes End Trials (motorfiets races). In 1910 begon hij met auto’s te racen op Brooklands. Hij doopte zijn auto Blue Bird, blauw geschilderd, na het zien van het toneelstuk The Blue Bird door Maurice Maeterlinck in het Haymarket Theatre.

In de Eerste Wereldoorlog diende hij in de Queen’s Own Royal West Kent Regiment en bij de RAF.

Sir Malcolm Campbell is beroemd geworden door de vele snelheidsrecords die hij op het land en op het water heeft weten te vestigen maar hij heeft ook met succes gereden in verschillende Grand Prix autoraces. In 1927 en 1928 heeft hij de Grand Prix de Boulogne in Frankrijk gewonnen achter het stuur van een Bugatti T37A.

Een beknopt overzicht van zijn snelheidsrecords op het land ziet er als volgt uit:

–       Hij brak het record voor de eerste maal in 1924 met een snelheid van 146.16 mph (235.22 km/h) op Pendine Sands vlakbij Carmarthen Bay met een 350 pk V12 Sunbeam (nu te zien in het National Motor Museum, Beaulieu). Tussen 1924 en 1935 brak hij 9 snelheidsrecords, 3 op Pendine Sands en 5 op Daytona Beach. Bij de eerste twee records reed hij een Sunbeam.

–       Op 4 februari 1927 brak Campbell het record op Pendine Sands. Hij reed de ‘Flying Kilometre’ (een gemiddelde van 2 pogingen) met een snelheid van 174.883 mph (281.447 km/h) en de ‘Flying Mile’ met 174.224 mph (280.386 km/h). Dit alles in de Napier-Campbell Blue Bird.

–       Op 3 september 1935 behaalde hij zijn laatste snelheidsrecord op land op de Bonneville Salt Flats in Utah. Hij was de eerste persoon die boven de 300 mph reed met een auto, met een gemiddelde van 301.337 mph (484.955 km/h) in twee runs.

Na het land was het water aan de beurt voor Campbell om ook hier te trachten bestaande records te verbreken. Hij ontwikkelde zijn boot Bluebird in het Tilgate Lake, in Tilgate Park, Crawley waar hij hem ook testte op drijfvermogen.

Hij behaalde 4 records op het water, met als hoogste snelheid 141.740 mph (228.108 km/h) in de Bluebird K4. Dit record vestigde hij op 19 augustus 1939 op Coniston Water (UK).

Sir Malcolm Campbell overleed op 31 december 1948 na een reeks hersenbloedingen. Hij was een van de weinige recordhouders op het land die aan een natuurlijke doodsoorzaak overleed. De meeste van zijn tijdgenoten waren gestorven door crashes tijdens hun recordpogingen.

Rolex en Sir Malcolm Campbell hebben altijd nauwe banden gehad. Hieronder volgen een aantal afbeeldingen die dit illustreren.

Afb.: Een advertentie uit 1933 voor de Rolex Oyster die Campbell omhad bij zijn recordpoging. Campbell weigerde dat Rolex hem zou betalen voor het dragen van de Oyster. Meer snelheidsduivels uit die tijd stonden er op hun Rolex zelf te betalen. Toen Chuck Yeager in 1947 als eerste door de geluidsbarrière ging wilde hij de Rolex die hij droeg ook betalen met zijn zwaar verdiende geld.

Afb.: Een Rolex Oyster advertentie uit 1930. De foto is uit 1927 toen Campbell in Pendine Sands (UK) weer een snelheidsrecord op land vestigde. Met zijn Bluebird Napier-Lion, 12 cylinders en 450 pk, reed hij 174.88 mph (279.81 km/h)

Afb.: Sir Malcolm Campbell op Daytona Beach. Duidelijk zichtbaar is de Rolex Oyster die hij over de mouw van zijn race overall draagt. Aan de band van de Bluebird is duidelijk te zien hoe zwaar het rubber het te verduren had op Daytona Beach.

Jaap Bakker

Afb.: Air Force Brigadier General Charles E. “Chuck” Yeager met een Rolex Submariner ref. 6538

General Yeager werd geboren op 13 februari 1923 in Myra, West Virginia. In 1939 meldde hij zich aan voor het Citizens Military Training Camp in Fort Benjamin

Harrison en vanaf 12 september 1941 maakte hij deel uit van het Army Air Corps. In juli 1942 werd hij aangenomen voor de pilot training van het flying sergeant program en hij ontving in maart 1943 zijn pilot wings en aanstelling als flight officer in Luke Field, Arizona.

Inmiddels was de VS betrokken geraakt bij WO II (vanaf 7 december 1941) en maakte Yeager deel uit van het 363d Fighter Squadron in Tonopah, Nevada, als P-39 pilot. In november 1943 werd hij overgeplaatst naar Leiston, Suffolk (UK) om met P-51 vliegtuigen de strijd aan te gaan met Duitsland. Na een ME-109 en een HE-111K neergehaald te hebben werd hijzelf op zijn 8^ste missie (5 maart 1944) neergeschoten boven bezet Frankrijk.  Dankzij de Maquis (guerrilla-eenheden van het Franse verzet, de Resistance) wist hij veilig te ontkomen naar Spanje. Na terugkomst in de UK in de zomer van 1944 wilde de leiding Yeager niet meer laten vliegen omdat er een risico was dat hij na neergeschoten te worden in de handen van de Gestapo zou vallen en informatie zou loslaten over de Maquis. Yeager was het hier niet mee eens (“ I don’t want to leave my buddies after only eight missions. It just isn’t right. I have a lot of fighting left to do “). Uiteindelijk heeft General Dwight D. Eisenhower zelf hem groen licht gegeven en heeft Yeager nog 56 missies uitgevoerd waarbij hij elf Duitse vliegtuigen heeft neergeschoten.

In 1945 keerde hij terug in de VS en via testprojecten met de P-80 ‘Shooting Star’ en de P-84 ‘Thunderjet’ raakte hij betrokken bij de ontwikkeling van de Bell X-1, het eerste raket aangedreven vliegtuig. De X-1 was gestationeerd op Muroc (tegenwoordig Edwards Air Force Base), California. Vliegbasis Muroc was vernoemd naar het stadje Muroc, opgericht door de gebroeders Corum (Muroc achterstevoren gespeld) in het begin van de 20^e eeuw.

Afb.: Chuck Yeager in 1947 met een Rolex Oyster

Op 14 oktober 1947 was General Yeager de eerste piloot die met de X-1 de geluidsbarrière wist te doorbreken met een snelheid van Mach 1.07 (670 mph). In de twee jaar hierna vloog Yeager nog 33 keer met de X-1 waarbij hij een maximum snelheid wist te bereiken van Mach 1.45 (957 mph) op een hoogte van 70.000 feet.

In december 1953 vloog hij met Bell X-1A Mach 2.44 (1.650 mph), een record dat nog steeds staat voor een vliegtuig met rechte vleugels.

Afb.: General Chuck Yeager in de Bell X-1 op weg naar het doorbreken van de geluidsbarrière (Toevalligerwijs is het staartnummer 6062 wat eveneens het ref. nr. is van een Rolex Moonphase, zie artikel: ‘Rolex ref 6062, de Moonphase’)

Afb.: De ansichtkaart die Chuck Yeager naar Rolex stuurde als dank voor het perfect werkende uurwerk

In zijn hele carrière als piloot heeft General Chuck Yeager altijd Rolex horloges gedragen (Oyster, Submariner, GMT Master II) en onder alle omstandigheden hebben de horloges hem nooit in de steek gelaten.

Zelfs niet bij het volgende zeer ‘hairy moment’ dat Yeager meemaakte op 10 december 1963. Hij vloog met de Lockheed NF-104 op een hoogte van 104.000 feet (bijna 21 mijl) toen de raketmotor dienst weigerde. De hydraulische druk voor het besturingssysteem was weggevallen en zonder de motor was er geen controle meer mogelijk. Yeager trachtte de motor nog aan de praat te krijgen maar deze was geheel verbrand. Het vliegtuig maakte 14 complete ‘flat spins’ op weg naar de woestijn waar Yeager bovenvloog. Pas bij de laatste spin maakte hij gebruik van de schietstoel op een hoogte van 8.500 feet. De stoel sloeg door zijn vizier en hij kreeg hete rocket-lava in zijn gezicht. Door de lava ontbrandde de zuurstof in zijn pressure suit en het gezicht van Yeager was een inferno. Gelukkig wist hij snel de resten van zijn vizier te openen waardoor de vlammen doofden. Na een veilige landing op de grond met zijn parachute realiseerde Yeager zich dat hij door het oog van de naald was gegaan. De rocket-lava had de lijnen van de parachute zodanig aangevreten dat zij bij het opvouwen van de parachute in zijn handen afbraken. Yeager was de eerste piloot die een emergency ejection had moeten maken in een volledig drukpak nodig voor vluchten op dergelijke hoogtes.

General Yeager heeft met 201 types militaire vliegtuigen gevlogen en hij heeft meer dan 14.000 vlieguren, waarvan meer dan 13.000 in gevechtsvliegtuigen. Recentelijk heeft hij gevlogen met de SR-71 Blackbird, F-15, F-16, F-18 en de F-20 Tigershark.

Op 1 maart 1975 beëindigde Yeager zijn actieve carrière bij de US Air Force. Door de jaren heen heeft General Yeager talloze decoraties en onderscheidingen ontvangen, zowel militair als civiel.

Chuck Yeager was getrouwd met Glennis Faye Dickhouse uit Grass Valley, California. Helaas is zij in december 1990 overleden.

Samen hebben zij twee dochters, Sharon en Susan, en twee zonen, Donald en Michael.

Afb.: Advertentie met General Chuck Yeager voor de Rolex GMT Master II

Afb.: Chuck Yeager met een Big Crown Rolex Submariner ref.6538

Jaap Bakker

Op 22 maart 1881 werd Hans Wilsdorf geboren in Kulmbach, Beieren (D) in een succesvolle, middenklasse familie van ijzerhandelaars. Op zijn twaalfde werd Wilsdorf wees en namen een oom en tante zijn opvoeding op zich. Zij stuurden hem direct naar een internaat in Coburg (40 km van zijn thuis). Wilsdorf had hier een vreselijke tijd en hij stortte zich totaal op het schoolwerk om te overleven. Het feit dat hij zich hier de Engelse taal volledig machtig maakte bleek een zeer vooruitziende blik naar de toekomst.

Op een dag vond Wilsdorf het welletjes geweest op het internaat en hij vertrok naar Zwitserland om te gaan werken voor een handelaar in parels. Gaandeweg leerde hij het vak en wat hem opviel was dat het bedrijf, zonder iets te produceren, een goede winst maakte. Het bedrijf kocht de parels in bij verschillende markten en vervolgens werden ze gesorteerd, werd de graad bepaald en werden ze verpakt voor de verkoop aan juweliers. Al met al een zeer goede leerschool voor Wilsdorf.

Uiteindelijk vond hij een baan bij het groeiende horlogebedrijf Cuno-Korten in Zwitserland. Zijn kennis van het Engels was de reden dat hij was aangenomen. Wilsdorf deed de correspondentie met het Britse Rijk en de USA wat op dat moment de rijkste naties waren. Het was bij dit bedrijf dat de levenlange passie van Wilsdorf voor uurwerken en hun accuraatheid werd aangewakkerd.

In 1905 werd de basis gelegd voor het ontstaan van Rolex. In dat jaar startte Wilsdorf, samen met zijn zwager James Davis, de horloge import firma Wilsdorf & Davis in Londen.

Direct liet Wilsdorf zien een groot visionair te zijn. Hij voorzag een trend waarbij zakhorloges steeds meer vervangen zouden worden door polshorloges. Hij wist een kleine uurwerkfabrikant, Hermann Aegler, in Bienne (Zw) ervan te overtuigen om uurwerken te gaan maken die klein genoeg waren om in een polshorloge te passen. Het fenomeen polshorloge werd met het nodige cynisme ontvangen. Met een mooi zakhorloge dwong een man respect af en er werden zelfs uitspraken gedaan dat een heer eerder een rok dan een polshorloge zou dragen! Horlogemakers waren bang dat het uurwerk te klein zou zijn om voldoende nauwkeurig te zijn en om opgewassen te zijn tegen de constante beweging van de pols. Ze vreesden ook voor de invloed van stof en vuil op het delicate uurwerk. Er waren maar weinig fabrikanten bereid om polshorloges te maken.

Wilsdorf zag de terughoudendheid van de horloge industrie als een uitdaging om de uurwerken steeds kleiner en nauwkeuriger te maken. In samenwerking met Aegler, die inmiddels de reputatie hadden goede lever escapement uurwerken te maken, werd een klein kaliber ontwikkeld. De eerste order was een mijlpaal omdat de waarde (enkele honderdduizenden Zwitserse franken) ervan vijf maal het totale kapitaal van Wilsdorf & Davis bedroeg.

Vanaf dit moment fabriceerde en verkocht Wilsdorf horloges (kast en uurwerk werden geïmporteerd vanuit Bienne). Hij wilde dat zijn horloges beschikbaar waren voor een breed publiek, betaalbaar, stijlvol en accuraat. Wederom bleek de visie van Wilsdorf geniaal. Hij bood de horloges aan met een variëteit in de kast ontwerpen: sportief, casual, formeel en nog andere vormen. Gevolg hiervan was dat de klanten meerdere horloges aanschaften, afhankelijk van de kleding en de activiteiten die men ondernam. Met name onder de sportieve heren in Engeland was het polshorloge zeer populair.

Alle onderdelen van de horloges van Wilsdorf kwamen van verschillende plaatsen. Bovendien was het toen nog de gewoonte dat de naam van de leverancier op de wijzerplaat en op het kaliber stonden. Wilsdorf besefte zich dat de ontwikkeling van zijn eigen merk van groot belang was om zich te onderscheiden van de concurrentie die hij als inferieur beschouwde omdat ze niet de strenge testen ondergingen waar hij zijn eigen horloges aan onderwierp.

Wilsdorf & Davis lieten op 2 juli 1908 de naam Rolex in La-Chaux-de-Fond (Zw) vastleggen als handelsmerk. Over de oorsprong van het woord Rolex doen verschillende verhalen de ronde. Het zou een samentrekking zijn van Horlogerie en Exquisite en anderen beweren dat het een afkorting zou zijn van Rex Horologlorum. Het meest waarschijnlijk is echter dat Wilsdorf zich heeft laten inspireren door George Eastman die in 1884 zijn camera niet Eastman 25 maar Kodak noemde. Eastman zei al dat een merknaam kort, scherp en ongevoelig voor spelfouten, wat de identiteit zou vernietigen, moest zijn. Bovendien moest het, met het oog op de wetgeving voor merknamen, niets betekenen. Voor Wilsdorf was nog van belang dat de naam goed zou passen op een wijzerplaat en dat het in de meeste Europese talen makkelijk uitgesproken kon worden.

Kortom, het woord Rolex is bedacht in het geniale brein van Hans Wilsdorf.

Wilsdorf heeft in het begin nog een hele strijd, die hij niet had voorzien, moeten voeren om de naam Rolex op het horloge te krijgen en niet die van de leverancier. De Rolex uurwerken droegen in die tijd ook de volgende namen: X/L, W/D, Marconi, Genex, Rolco, Oyster en Tudor.

Hieronder volgt een beknopt overzicht van de belangrijkste feiten in de Rolex geschiedenis leidend tot de Rolex Oyster perpetual:

–       1910: Test van een Rolex uurwerk door de School of Horology in Bienne (werd later een van de officiële instituten voor het testen van uurwerken). Het werd beoordeeld als excellent en bekroond met een chronometer certificaat, het eerste polshorloge ter wereld met een dergelijk certificaat.

–       1914: Rolex uurwerk bekroond met het Class A Certificate door de Kew Observatory in Engeland. Het polshorloge was de eerste die deze test, normaliter bedoeld voor grote chronometers, met glans doorstond. De test bestond ondermeer uit het testen van de nauwkeurigheid in vijf posities en in drie verschillende temperaturen. Vanaf dit moment kreeg iedere Rolex chronometer een Official Timing Certificate.

–       1919: Na de Eerste Wereldoorlog steeg de importbelasting naar 33% en was Wilsdorf gedwongen om Engeland te verlaten en naar Zwitserland te gaan. Hier richtte hij in Geneve Montres Rolex S.A. op. Later leidde dit tot het samengaan van Rolex S.A. of Geneva en Manufacture des Montres Rolex S.A. of Bienne (Jean Aegler) waarbij een bedrijf ontstond dat gecontroleerd werd door de Hans Wilsdorf Foundation (een instituut met als doelstelling een deel van de winst uit te geven aan goede doelen. De Foundation werd in 1945 door Wilsdorf, die geen kinderen had, opgericht).

–       In de jaren die volgden werden alle uurwerken voor Rolex geleverd door Aegler of Bienne. Waar andere fabrikanten die ook Aegler uurwerken gebruikten deze direct in het horloge plaatsten, onderwierp Rolex de geleverde horloges verhogen.

Volgens Wilsdorf waren er 3 componenten waaraan een polshorloge moest voldoen: precisie, waterdichtheid en automatische opwinding (hij vond zelfs dat 1 component eigenlijk zinloos was zonder de andere twee). Door de jaren heen waren horlogemakers hier mee bezig geweest (het monteren van uurwerken aan een strenge test van 7 dagen. Rolex bleef de standaard voor stofkappen en het maken van de kast uit een stuk) maar dat had geen oplossing geboden voor de kwetsbaarste onderdelen, de kroon en het opwindsysteem. Wilsdorf besefte zich dat een horloge zo goed was als de mate waarin de kast de onderdelen kon beschermen. Voor Rolex  was dit vraagstuk bijzonder relevant want inmiddels werden de horloges ook in Afrika en het Verre Oosten verkocht. De schepen vanuit Engeland deden er zo lang over dat 50% van de polshorloges geroest aankwamen.

–       1926: De creatie van de Rolex Oyster, een polshorloge waarbij de kroon vast geschroefd zat aan de kast met een twin lock systeem. Net als bij een oester was de kast nu lucht- en waterdicht. Voor de Oyster werd testapparatuur gemaakt waarbij hoeveelheden water van 0,05 mg in de kast gedetecteerd konden worden als het horloge ondergedompeld was in water. In 1925 werd, na een intensieve reclamecampagne, het Rolex trademark gelanceerd en vanaf 1927 hadden alle Rolex horloges de naam aan de binnenkant van de kast, op het uurwerk en op de wijzerplaat.

–       1927: Mercedes Gleitze, een jonge stenografeer uit Londen, zwom het Kanaal over met een Rolex Oyster als onderdeel van haar uitrusting (zie artikel ‘Mercedes Gleitze’). Als onderdeel van het PR offensief hadden juweliers aquaria in hun etalages staan met een Rolex en ronddolende goudvissen er in. De Rolex Oyster was nu gegarandeerd waterdicht tot een diepte van 100 m.

Een volgende gebeurtenis die de betrouwbaarheid van een Rolex onder alle omstandigheden bevestigde was de vlucht die Luitenant Cathcart Jones maakte. Hij vloog van Londen naar Melbourne en weer terug, een reis van 25.000 mijl, waarna zijn Rolex slechts enkele seconden afweek. Sinds deze gebeurtenis hebben Rolex horloges vele mensen bijgestaan in barre tochten naar de hoogste bergtoppen en de dieptes van de zee.

–       De laatste uitdaging voor Rolex was nu het ontwikkelen van een automatisch opwindsysteem voor hun polshorloges. Halverwege de 19^e eeuw had Abram-Louis Perrelet Senior, een horlogemaker uit Le Locle (Zw), het eerste automatische systeem uitgevonden. Abram-Louis Breguet in Parijs en Recordon in Londen perfectioneerden het systeem maar het is maar 20 jaar toegepast omdat het veel te kwetsbaar was.

Na de Eerste Wereldoorlog ontwikkelde de Engelsman John Harwood een automatisch opwindsysteem maar ook dit voldeed niet aan de eisen van Wilsdorf. Voor hem moest het ideale systeem compleet automatisch zijn, stil, in beide richtingen kunnen draaien, soepel zijn en geen gebruik maken van buffer veren. Het grootste probleem was echter dat het systeem bestand moest zijn tegen de continue bewegingen van de pols en dat de hoofdveer hierdoor niet overbelast mocht raken.

–       1928: De Rolex Prince, een rechthoekig model met twee wijzerplaten, verscheen op de markt en was een direct verkoopsucces. In Engeland werd er gesproken over ‘The watch for a gentleman of distinction’.

1931: De laatste stap naar de ideale Rolex werd gezet. Emile Borer, hoofd techniek van Rolex, vond de ‘Rotor’ uit. Deze voldeed aan alle eisen voor het automatische opwindsysteem. Het nieuwe onderdeel was half maanvormig en

–       draaide door de zwaartekracht bij iedere polsbeweging. Eindelijk had de Rolex Perpetual het daglicht gezien. Bijkomend voordeel van dit systeem was dat het uurwerk nauwkeuriger liep dan een hand opgewonden uurwerk omdat de spanning op de hoofdveer constanter was dan bij een horloge dat eens in 24 uur met de hand werd opgewonden.

Met de Rolex Oyster perpetual werd de basis gelegd voor het enorme succes van het bedrijf. Vele varianten volgden en Rolex horloges hebben alle uithoeken van de planeet gezien. Keer op keer bleken zij uitermate betrouwbare metgezellen te zijn die onder de meest moeilijke omstandigheden hun werk bleven doen.

Dit alles hebben wij te danken aan de briljante Hans Wilsdorf die over zeldzame visies bleek te beschikken en iedere keer de juiste stap wist te zetten om de toekomst van polshorloges te bepalen.

Moge hij nooit vergeten worden.

Jaap Bakker