Rolexencyclopedie

De tijd is een ongrijpbaar iets.
Ons leven speelt zich af tussen verleden en toekomst in het nu maar dit nu is niet te definiëren. Ons hele bestaan en alles wat we meemaken bestaat uit een schijnbaar oneindige hoeveelheid “nu’s” en het is op zijn zachtst gezegd een opmerkelijke gedachte dat de bouwstenen die ons voeren van onze geboorte naar onze dood niet te bevatten zijn.
Volgens de speciale relativiteitstheorie van Einstein is het bovendien zo dat tijd kan versnellen en vertragen. Dit komt omdat de lichtsnelheid (300.000 km/s) de enige constante is waardoor alles, dus ook de tijd waarneming, relatief is.
Om het onvoorstelbare van ons bestaan nog verder te vergroten is het interessant om na te gaan waaruit alle materie, inclusief het menselijk lichaam, is opgebouwd. Meest voor de hand liggende en op zich ook juiste antwoord is moleculen en atomen. Maar dan zit je nog maar op het niveau van bakstenen en cellen. De basis bestaat uit sterrenstof, een verzameling extreem kleine deeltjes (o.a. leptonen, quarks, bosonen), dat afkomstig is van sterren die reeds tientallen miljarden jaren geleden zijn uitgedoofd. Dit soort deeltjes hebben hele andere wetten (Het standaardmodel van de deeltjesfysica) volgens welke ze bestaan dan de wetten van Newton en met de recente ontdekking van het Higgs deeltje is een groot deel van de puzzel opgelost (waar niet alle wetenschappers even blij mee zijn).

Nijehaske in Friesland. De zon komt op, laaghangende nevel over de weilanden en rijp in de bomen. De start van een nieuwe dag voor horlogefabrikant Christiaan van der Klaauw Astronomical Watches van wie de naamgever reeds sinds 1974 high-quality uurwerken maakt.
Vandaag de dag staat Christiaan van der Klaauw er niet meer alleen voor. Naast hem zijn er nog drie partners en in ieder geval 3 horlogemakers en instrumentenmakers.
Christiaan van der Klaauw maakt ongeveer 200 horloges per jaar en heeft 10 verkooppunten in Nederland en 10 internationale. Het streven voor de toekomst is een productie van minstens 1000 per jaar en 50 verkooppunten.

Aangezien Christiaan van der Klaauw reeds vroeg in zijn carrière gefascineerd was door de tijd en de ruimte is het de moeite waard om ons eerst te verdiepen in de geschiedenis van de astronomie.

Astronomie is een van de oudste wetenschappen in de wereld. De manier waarop de stenen van Stonehenge zijn gepositioneerd, komt overeen met de stand van de sterren.
In het vroege China, Egypte en het Babylonische Rijk waren mensen ook al bezig met kalender calculaties en de astrologie. Een illustratie hiervan is de waterklok die 2500 jaar geleden in China gemaakt is.

In het oude Griekenland werden reeds 7 bewegende hemellichamen onderscheiden: Maan, Mars, Mercurius, Jupiter, Venus, Saturnus en de Zon. Hier hebben wij onze zevendaagse week aan te danken.
Enkele belangrijke Griekse astronomen zijn:
– Thales van Miletus: de eerste die een eclips van de zon voorspelde
– Pythagoras: naast de stelling van Pythagoras toonde hij, net als Aristoteles, aan dat de aarde bolvormig was- Ptolemaeus: bedenker van het geocentrisch stelsel waarbij de aarde het middelpunt van het helaal is en alle planeten, inclusief de zon, hier omheen draaien.

In de periode van de 8e tot de 13e eeuw lag het zwaartepunt van de astronomie in het Midden-Oosten. Al Battani gaf toelichting bij de onderbouwing van het Astrolabium en in Bagdad stond het Huis der Wijsheid. Wetenschappers als Al-Chwarizmi en Thabit ibn Qurra hebben van hieruit belangrijke bijdragen geleverd aan de astronomie.

Copernicus kwam in de 16e eeuw met de stelling dat er in de ruimte geen sprake was van geocentrisme maar heliocentrisme (de zon als middelpunt). Twee bekende astronomen die deze stelling onderschreven waren Galileo Galilei en Johannes Kepler. Galilei is met name bekend omdat hij een van de eersten was die het heelal bestudeerde met een telescoop; de telescoop is een Nederlandse vinding.
Isaac Newton was vervolgens, een eeuw later, degene die als eerste wis- en natuurkundige modellen koppelde aan de sterrenkunde.

Tijdgenoot van Isaac Newton was de bekende Nederlandse wis-, natuur- en sterrenkundige Christiaan Huygens. Deze inspiratiebron voor Christiaan van der Klaauw was een zeer allround wetenschapper en heeft ontelbare ontdekkingen (o.a. Orionnevel en de ware aard van de Saturnusring) en uitvindingen op zijn naam staan. Hij was vooral bekend om zijn kennis op het snijvlak van astronomie en tijdwaarneming. Astronomie en plaatsbepaling op zee vereiste nauwkeurige tijdmetingen. Huygens legde zich op dit probleem toe en ontwikkelde instrumenten waarmee tijd nauwkeurig kon worden vastgelegd. Hij heeft in 1656 het slingeruurwerk uitgevonden, waarna op 16 Juni 1657 het octrooi werd toegekend. In het werk ‘Horologium Oscillatorium sive de motu pendulorum’ (1673) beschreef hij de theorie van de beweging van een pendule.

Ongeveer 100 jaar later was het de Friese Nederlandse astronoom Eise Eisinga die de erfenis van Huygens voortzette. Eise Eisinga was van eenvoudige komaf en hoogbegaafd. Op zijn vijftiende gaf hij al een wiskundeboek uit van ruim 600 pagina’s. Op zijn zeventiende gaf hij een boekje uit over de grondslagen van de astronomie. Zijn legendarische status bereikte hij toen zich een conjunctie van de Maan en de planeten Mercurius, Venus, Mars en Jupiter zou voordoen. Een notabele uit Friesland (Nederland) wiens mening hoog werd gewaardeerd voorspelde dat deze hemellichamen op 8 mei 1774 met elkaar zouden botsen. De Aarde zou hierdoor uit haar baan worden geslingerd en zou in de Zon verbranden. Door deze voorspelling ontstond in Friesland grote paniek. Om te laten zien dat er geen reden tot paniek was bouwde Eisinga in zijn woonkamer een werkend schaalmodel van ons zonnestelsel. Een op de zolder aangebracht uurwerk regelde de omlooptijden van de toen bekende planeten. Eisinga kon zo aantonen dat de hemellichamen volgens vaste patronen rond de Zon draaien.

Het Eise Eisinga planetarium is nog steeds intact en werd in 1997 grondig gerestaureerd waardoor het het oudste nog werkende planetarium op aarde is. Inmiddels is het een museum en een van de blikvangers in het museum is een horloge van Christiaan van der Klaauw.

Christiaan van der Klaauw Astronomical Watches nu

Bij het bezoeken van de werkplekken en ateliers van Christiaan van der Klaauw vallen direct de serene rust en de passie voor uurwerken van de medewerkers op.
Drie horlogemakers bouwen elk horloge met de hand en gebruiken de beste materialen en methodes om dit te doen.

De basis voor de horloges worden gevormd door uurwerken van hoogwaardige Zwitserse fabrikanten. Deze worden aangepast en gemodificeerd om te kunnen voldoen aan de hoge eisen die Christiaan van der Klaauw stelt aan zijn horloges. Een deel van de gebruikte onderdelen wordt ingekocht in Zwitserland en een deel wordt zelf gefabriceerd. Het maken van minutieuze onderdelen, zoals tandwielen, is handwerk omdat er geen machines bestaan die de nauwkeurigheid hebben die een mensenhand heeft. In contrast hiermee staan de hoogtechnologische computers met CAD/CAM programma’s waarmee ontwerpen gemaakt kunnen worden in 3D en waarmee de informatie vastgelegd kan worden die vervolgens de verschillende machines aanstuurt.

De kast van ieder Christiaan van der Klaauw horloge bestaat uit een solide stuk (edel)metaal met een dikte van 14 mm. De drie gebruikte soorten metalen zijn platina, goud en hoogwaardig roestvast staal. Platina is het zeldzaamst en dus het duurst; bovendien is het bijna drie keer zwaarder dan staal (soortelijk gewicht platina is 21,5 g/cm3 versus staal 7,8 g/cm3). Voor de gouden kasten wordt roségoud gebruikt en het staal voor de kasten is extreem hard en van dezelfde kwaliteit als deze die in de medische wereld wordt toegepast.
Letterlijk alles dat gebruikt wordt om een Christiaan van der Klaauw horloge te bouwen moet voldoen aan de allerhoogste eisen. Dit geldt voor het leer van het bandje maar ook voor de olie die in het uurwerk gebruikt wordt.

Een goed voorbeeld van waar Christiaan van der Klaauw horloges voor staan is de Real Moon 1980.

Het horloge is te verkrijgen in staal, roségoud en witgoud. Er is tevens een gelimiteerde oplage van 8 stuks in platina.
Het meest in het oog springend is de maan, een bolletje met een diameter van 5 mm, dat zich bevindt op ‘6’ uur. Op ‘12’ uur ziet men het logo van Christiaan van der Klaauw, de 12-armige zon. Op de posities ‘3’ en ‘9’ vallen twee kleine wijzerplaten op.
De maan geeft de huidige maanstand weer door te roteren. De maan roteert in 29 dagen, 12 uren en 44 minuten (29, 53058885 dagen) rond de aarde. De complicatie in de Real Moon 1980 heeft een afwijking van slechts 1 dag in 5400 jaar.
Op de ‘12’ positie geeft het logo de hoogte van de zon in relatie tot de horizon aan. De om haar as draaiende Aarde staat haar omloop om de zon schuin. Dit principe heet declinatie en heeft als gevolg dat op plaatsen waar de Aarde schuin in de richting van de zon staat, het zomer is. Daar waar het winter is staat de aarde scheef van de zon afgekeerd en is het kouder. De 3 uurs positie is gereserveerd voor de Eclipswijzer. Indien de Eclipswijzer zich binnen de indicatiestrepen begeeft vindt er ergens op Aarde een zons- of Maansverduistering plaats. Tot slot de 9 uurs positie. Daar kunnen de maand en datum worden afgelezen.
De wijzerplaat is niet het enige dat de moeite waard is aan een Christiaan van der Klaauw horloge. Door de saffierglazen achterkant is de prachtige met de handgegraveerde rotor te zien; dit kunstwerk is gemaakt door Jochen Benzinger.

Christiaan van der Klaauw horloges zijn oogverblindend mooi en hebben allemaal een astronomische inslag. Met een dergelijk horloge heb je iets werkelijk bijzonders en zeldzaam om je pols. Het is zeer de moeite waard de hele collectie [Christiaan van der Klaauw] te bekijken en je te verliezen in het product van ware liefhebbers.

Jaap Bakker