De ‘Rode Baron’ en zijn Fokker Dr.I: inspiratie voor Zenith
Toen Manfred von Richthofen, bijgenaamd de ‘Rode Baron’, op 21 april 1918 in de buurt van Amiens werd neergeschoten en overleed, had hij officieel 80 overwinningen in luchtgevechten.
In dit portret draagt de Rode Baron de ‘Pour le Merite’, de ‘Blue Max’, de hoogste Pruisische militaire onderscheiding
Hoewel de Rode Baron zijn overwinningen in verschillende vliegtuigen heeft behaald is het de Fokker Dr.I die het meest geassocieerd wordt met deze luchtheld.
Zenith is al lange tijd betrokken bij de luchtvaart en aan het begin van de 20e maakten zij zogenaamde ‘montres d’aeronef’ oftewel ‘onboard watches’. Onderstaande afbeelding is een voorbeeld hiervan uit 1938.
Op de Baselworld 2013 introduceerde Zenith de Zenith Pilot Montre d’Aeronef Type 20 GMT Red Baron, in een gelimiteerde oplage van 500 exemplaren.
Maar laten we, voordat we ons op de Zenith storten, eens nader gaan bekijken wie Manfred von Richthofen was en wat de rol van Anthony Fokker hierbij is geweest.
Manfred Albrecht Freiherr von Richthofen werd op 2 mei 1892 geboren in Kleinburg als telg van een aristocratische Pruisische familie. Zijn militaire carrière begon in de cavalerie maar al snel werd zijn regiment overbodig en waren er alleen nog taken ver achter het front. Von Richthofen raakte hierdoor al snel teleurgesteld en hij verveelde zich omdat hij actie wilde zien.
Hij stuurde een sollicitatie naar ‘Die Fliegertruppen des Deutschen Kaiserreiches’ (later de ‘Luftstreitkrafte’ genoemd) en in zijn verzoek schreef hij ondermeer: “I have not gone to war in order to collect cheese and eggs, but for another purpose.” Ondanks deze niet echt militaire benadering werd hij tot zijn verbazing aangenomen en startte hij eind mei 1915 bij de luchtmacht.
De Rode Baron in 1916 in een Albatros
Zoals wel vaker met mensen die later geniaal blijken te zijn, startte ook de vliegcarrière van Von Richthofen moeizaam. Hij leek zelfs een beneden gemiddeld piloot te zijn: hij worstelde met de controle over zijn vliegtuig en crashte zelfs tijdens de eerste vlucht die hijzelf maakte.
Maar de volgende quote van Von Richthofen gaf al aan dat hij uit het juiste hout gesneden was:
“I had been told the name of the place to which we were to fly and I was to direct the pilot. At first we flew straight ahead, then the pilot turned to the right, then left. I had lost all sense of direction over our own aerodrome!…I didn’t care a bit where I was, and when the pilot thought it was time to go down, I was disappointed. Already I was counting down the hours to the time we could start again…”
In augustus 1916 selecteerde Oswald Boelcke Von Richthofen als een van de eerste piloten voor een nieuwe gevechtsunit genaamd Jagdstaffel 2 of Jasta 2. De Rode Baron won zijn eerste luchtgevecht met Jasta 2 op 17 september 1916 boven Cambrai in Frankrijk. Hoewel hij met meerdere vliegtuigen gevlogen heeft, waaronder meerdere types van de Albatros en de Halberstadt D.II, is het vliegtuig waarmee de Rode Baron het meest geassocieerd wordt de Fokker Dr.I Dreidecker.
Anthony Fokker in 1912
Anton Herman Gerard ‘Anthony’ Fokker werd op 6 april 1890 geboren in Kediri in voormalig Nederlands-Indië. Zijn vader had een koffieplantage maar toen Anthony vier was verhuisde het gezin naar Haarlem zodat de kinderen, Toos en Anthony, een Nederlandse opvoeding konden krijgen.
Fokker was bepaald geen studiebol, hij maakte zijn middelbare school niet af, maar hij was van jongs af aan geïnteresseerd in techniek en vond het leuk allerlei dingen te maken, modeltreinen, stoommachines en modelvliegtuigen.
Fokker’s eerste serieuze interesse in het vliegen werd gevoed door de showvluchten van Wilbur Wright in de zomer en herfst van 1908 in Frankrijk.
In 1910 stuurde zijn vader de toen 20 jaar oude Anthony naar Duitsland voor een opleiding tot automonteur aan de Bingen Technische School maar Fokker verkaste al snel naar de vliegafdeling. In datzelfde jaar bouwde Fokker zijn eerste vliegtuig ‘de Spin’. In de tweede Spin behaalde hij zijn vliegbrevet en met de derde versie werd hij wereldberoemd in Nederland door op 31 augustus 1911 rond de toren van de Sint-Bavokerk in Haarlem te vliegen.
Anthony Fokker in de eerste versie van ‘de Spin’
In 1912 verhuisde Fokker naar Johannisthal bij Berlijn waar hij zijn eerste bedrijf oprichtte, Fokker Aeroplanbau. Later verhuisde hij naar Schwerin waar de fabriek een nieuwe naam kreeg namelijk Fokker Flugzeugwerke GmbH (later afgekort tot Fokker Werke GmbH).
Na de oorlog verbood het verdrag van Versailles Duitsland om vliegtuigen of vliegtuigmotoren te produceren. Als gevolg hiervan keerde Fokker in 1919 terug in Nederland om een nieuwe vliegtuigfabriek op te richten, de Nederlandse Vliegtuigenfabriek. Dit was de voorloper van de Fokker Aircraft Company. Ondanks de restricties in het verdrag van Versailles slaagde Fokker er in om 220 vliegtuigen, 400 motoren en vele onderdelen Duitsland uit te smokkelen; naar eigen zeggen had hem dit 20.000 gulden aan steekpenningen gekost.
Al snel verschoof de focus van militaire naar civiele vliegtuigen, zoals de zeer succesvolle Fokker F.VII trimotor. Uiteindelijk ging Fokker op 22 januari 1996 failliet en werden een aantal onderdelen overgenomen door Stork.
De Zenith Aeronef Red Baron wordt aangedreven door een manufactuur, non-El Primero (alleen in de chronografen) uurwerk. Het gaat hier om het Elite class kaliber 693 met een tikgetal van 28.800 bph (4Hz) en een gangreserve van 50 uur.
Zenith kaliber 693
De stalen kast van de Red Baron, diameter 48mm, heeft een zwarte DLC (diamond-like carbon) coating en de GMT indicatoren, zowel op de wijzerplaat als op de centrale GMT wijzer, zijn felrood net zoals de fameuze Fokker Dr.I Triplane van de Rode Baron. Op de achterkant van de Zenith Red Baron staat een medaillon met een afbeelding van de Rode Baron’s vliegtuig en de tekst ‘Montre d’Aeronef Type 20-Zenith Flying Instruments’. Het is een gelimiteerde oplage van 500 stuks.
Jaap Bakker
