Rolexencyclopedie

De verkoopcijfers van Zwitserse horloges waren ernstig geraakt door WOII, helemaal nadat Duitsland Vichy in Frankrijk bezet had in november 1942 en het neutrale Zwitserland zich compleet ingesloten zag door vijandelijke troepen. Horlogefabrikanten waren afgesloten van hun beste klanten, de Britten en de Amerikanen.

Afb.: Helemaal rechts Clive Nutting met zijn ‘Brothers in Arms’ in Stalag III

Rolex echter zag dat er grote aantallen Britten en Amerikanen zich letterlijk op de drempel van Zwitserland bevonden namelijk in de Duitse prisoner-of-war (POW) kampen. Zo bevonden zich in kamp Stalag Luft III in Sagan, Duitsland (nu Polen) ongeveer 10.000 geallieerde vliegeniers die boven bezet Europa waren neergeschoten. Verspreid over het Duitse Rijk waren er nog duizenden officieren die geïnterneerd
waren in de verschillende Oflag (officieren POW kampen).

Het geniale van Hans Wilsdorf was dat, het was voorjaar 1943, hij er op gokte dat de geallieerden zouden winnen (extra opvallend omdat Wilsdorf een Duitser was). Wat hij de duizenden POW’s aanbood was dat ze nu een Rolex konden krijgen en pas na de oorlog hoefden te betalen. In een brief aan POW Clive Nutting (waarover zo meer) formuleerde Wilsdorf het als volgt: “..but you must not even think of settlement during the war”.
De inschatting van Wilsdorf was dat zijn grote blijk van vertrouwen het moreel van de gevangenen te goed zou komen. Daarnaast was het hebben van een horloge voor deze groep gevangenen, veel vliegeniers, van groot belang; na een eventuele ontsnapping konden zij alleen met de trein bij de grenzen komen en dan was de juiste tijd onontbeerlijk. Daarnaast konden zij met de chronograaf exact de patrouilles van de ‘goons’ (kampbewakers) timen en dit leidde tot de ‘Great Escape’ op 24-25 maart 1944 toen 76 mensen ontsnapten door tunnel ‘Harry’ (deze gebeurtenis is later verfilmd in ‘The Great Escape’).

Hoewel de meeste POW’s de goedkopere en kleinere Speed King hadden besteld had Clive Nutting (gevangene nr. 738 in Stalag Luft III in Sagan, Duitsland) op 4 augustus 1943 zijn nieuwe Rolex Oyster Chronograaf ref. 3525(nr. 122, kastnr. 185983) in staal om zijn pols.

Een korte omschrijving van dit horloge luidt als volgt:

Two-body, polished and brushed, screwed-down case back, concave lugs. D. Matte black with luminous gilt-edged Arabic numerals, outer gilt minute/seconds track, subsidiary seconds and 30-minute register dials, outermost gilt tachometer and telemeter scales. Luminous gilt “baton” hands. M. 13”’, rhodium-plated, 17 jewels, straight line lever escapement, monometallic balance, self-compensating Breguet balance-spring, index regulator.

Dial, case and movement signed.

Diam. 35 mm. Thickness 14 mm.

Bij zijn verschijning in het begin van de jaren 40 kostte de stalen uitvoering 350 en de 18k gouden 935 Zwitserse Franken.

Clive Nutting (rechts op bovenstaande foto) was schoenmaker van beroep en was derhalve van grote waarde voor zowel de Duitsers als de POW’s. Hij ontving een toelage van de Duitsers waardoor hij geld naar zijn familie in Engeland kon sturen en geld kon lenen aan de medegevangenen. Hij kon zich, zelfs in deze omstandigheden, een mooi horloge permitteren.

Het bijzondere aan het horloge van Nutting is dat het tot op de dag van vandaag gedocumenteerd is.
Direct na de oorlog, bij zijn thuiskomst in Acton, Londen in augustus 1945, schrijft hij Hans Wilsdorf dat zijn horloge, hoewel het de koude omstandigheden bij de evacuatie van de kampen goed heeft doorstaan, nu een uur voorloopt. Waar kan hij het laten maken? Kan hij de definitieve afrekening krijgen?
Vanwege Engelse koers restricties krijgt Nutting de rekening van 15 pond 12s 6d pas in 1948. Hij heeft de chronograaf gedragen tot zijn dood in 2001 in Australië, 90 jaren oud.
In 2003, gedateerd op 28 maart, is er een rekening van 2.356 Australische Dollar (1.400 euro) van een horlogemaker in Sydney voor het horloge van Nutting.

In 2007 is de Rolex Chronograaf onder de hamer gekomen bij veilinghuis Antiquorum Geneva. De geschatte waarde voor de veiling was 80.000-100.000 euro maar uiteindelijk is het horloge niet verkocht. De huidige eigenaar is niet bekend.

Jaap Bakker